درسنامه کامل روان شناسی فصل 5 تفکر (1) حل مسئله

به فعالیت های از قبیل ]کنار هم قرار دادن اطلاعات حافظه/ تفسیر کردن/ قضاوت کردن/ حل کردن مسئله و در نهایت تصمیم گیری[ تفکر می گویند.

فردی که مشغول اندیشیدن درباره یک موضوع است، ضمن بهره مند شدن از دانش گذشته، به آنچه می اندیشد و به روش تفکر خود آگاهی کامل دارد.

بنابراین تفکر کاملا آگاهانه است.

مسئله عبارت است از:

1. عدم دستیابی فوری به یک هدف مشخص
2. به دلیل موانع مشخص
3. با توجه به امکانات و توانمندی های محدود

حل مسئله به معنای یافتن بهترین راه حل برای رسیدن به هدف با توجه به شرایط موجود است.

1. هدفمند است.
2. حل مسئله یک فرایند و جریان تحت کنترل است.
3. در جریان مسئله توانمندی های ما محدود است.
4. در جریان مسئله موقعیت فعلی یا مبدا باید مشخص باشد.

هدف از تمرین های آموزشی مختلف فقط دستیابی به راه حل آن مسئله خاص نیست بلکه هدف:

دستیابی به اصول و قوانینی است که در موقعیت های دیگر هم قابل استفاده باشد.

یادگیری حاصل از حل مسئله در مقایسه با سایر یادگیری ها قابل تعمیم است.

خوب تعریف شده / بد تعریف شده

1. شناسایی موقعیت اولیه
2. فهرست اقدامات یا راهبردهای در دسترس
3. تعریف دقیق هدف
4. امکان تضمین دستیابی یا عدم دستیابی به هدف

_ مسئله خوب تعریف شده: بزرگترین عدد سه رقمی فرد چه عددی است؟

_ مسئله بد تعریف شده: چرا خودروی مقابل شما متوقف شده است. عمدتا مسئله هایی که در علوم انسانی با آن ها مواجه هستیم، از نوع بد تعریف شده می باشند.

_ تشخیص مسئله

_ به کارگیری روش های مناسب

_ ارزیابی راه حل

_ بازبینی و اصلاح راه حل

_ انتخاب راه حل های جایگزین

مراحل حل مسئله برای دانش آموزی که در درس ریاضی مشکل دارد

1. شناسایی این که دانش آموز در درس ریاضی مشکل دارد.
2. انتخاب راه حل های مناسب مثل مطالعه خرد یا تمرین و تکرار
3. مقایسه کردن نمرات درس ریاضی قبل و بعد از اجرای روش مطالعه جدید
4. اصلاح کردن روش های مطالعه
5. عدم پیشرفت در درس ریاضی با روش های مطالعه جدید، باید به راه حل های جایگزین فکر کند.
   مثلا: به دلیل عدم تسلط وی به پیش نیازهای درس بوده است.

_ تجربه گذشته

_ نوع نگاه به مسئله

_ نادیده گرفتن حل مسئله برای مدتی خاص

­­_ تاثیر یادگیری های گذشته بر حل مسئله را انتقال گویند.

مثال: کسی که دوچرخه سواری بلد است موتور سواری را زوردتر یاد می گیرد.

_ اثر تجربه گذشته همیشه آسان کردن راه حل نیست.

مثال: فرد تحت تاثیر گذشته است و نمی تواند از ابزارها به درستی استفاده کند.

_ پیروی صرف از تجربه گذشته، مهم ترین دلیل عدم موفقیت برخی افراد در حل مسئله است.

بازبینی تجربه گذشته راه گشای مفیدی برای حل مسئله خواهد بود.

1. فرد در حافظه خود اطلاعات مرتبط با آن نگاه خاص را به خاطر آورد.
2. اقدامات احتمالی فرد برای حل مسئله، تحت الشعاع آن نگاه خاص خواهد بود.

1. وقتی سماجت بر حل مسئله برای مدتی نادیده گرفته می شود عواملی که مانع حل مسئله می شدند، فراموش می شدند.
2. هنگام مراجعه مجدد و با نبود عواملی که مانع حل مسئله می شدند حل مسئله محقق می شود.

به اثر نادیده گرفتن حل مسئله برای مدت زمانی مشخص اثر نهفتگی می گویند.

مثال: اثر نهفتگی از زمان های قدیم مرسوم بوده است و ابن سینا هر زمان که بعد از تلاش زیاد قادر به حل مسئله پیچیده ای نبود، مدت کوتاهی فعالیت را متوقف و به نماز خواندن و عباد ت می پرداخت و دوباره به تلاش برای حل مسئله می پرداخت.

_ روش تحلیلی

_ روش اکتشافی یا شهودی

این روش مبتنی بر محاسبات ذهنی و قواعد منطقی و نیازسنجی واقعی است.

استفاده از این روش، دستیابی به راه حل مسئله را تضمین می کند.

این روش مورد قبول همه است و تا حدودی زمان بر است.

این روش عمدتا تابع نظر و احساس شخصی است.

اجرای این روش دستیابی به راه حل مسئله را تضمین نمی کند.

این روش بدون دلیل منطقی و مبتنی بر احساس و نظر شخصی است.

_ روش خرد کردن

_ روش شروع از آخر

_ بارش مغزی

_ روش کاهش تفاوت وضعیت موجود با وضعیت مطلوب

1. در این روش یک مسئله بزرگ به چندین مسئله کوچک تقسیم می شود.
2. افراد مسئله های کوچک را حل می کنند تا کم کم به روش حل مسئله بزرگ دست یابند.

1. در این روش با دو حالت وجود مسئله (وضعیت موجود) و حالت دسترسی به راه حل (وضعیت مطلوب) مواجهیم.
2. حل کننده مسئله تلاش می کند فاصله این دو وضعیت را کاهش دهد.

_ موقعیت اولیه مسئله: 5 حلقه که بر اساس اندازه به صورت نزولی از پایین به بالا روی یک میله قرار گرفته اند.

_ رعایت دو شرط برای حل مسئله: 1- در هر حالت تنها یک صفحه حرکت داده شود.

2- یک صفحه به اندازه بزرگتر نمی تواند بر روی صفحه ای کوچک تر قرار بگیرد.

_ وضعیت مطلوب: همه ی حلقه ها به صورت اولیه در میله سوم قرار بگیرند.

1. مرحله اول: تعریف مسئله
2. مرحله دوم: ارائه راه حل های مختلف
3. مرحله سوم: ارائه معیارهایی برای داوری در مورد هر راه حل
4. ارائه بهترین راه حل با استفاده از این معیارها

1. بیشترین کاربرد آن در حل مسائل ریاضی است.
2. روش مهندسی معکوس نمونه ای از روش های شروع از آخر است.

برای روش مهندسی معکوس:

به مادرتان اطلاع می دهید که عصر فردا میزبان 10 نفر از دوستانتان هستید. مادر از این که زودتر به او اطلاع ندادید تعجب می کند.

مراحل شما با توجه به روش شروع از آخر:

چه چیزهایی در منزل داریم؟

مادر: میوه به اندازه کافی داریم و مقداری شیرینی هم داریم. با توجه به مواد غذایی موجود در یخچال فردا آش می پزم.

1. خوشایند و لذت بخش است.
2. افراد موفق در حل مسئله نسبت به دیگران احساس عاطفی مثبت تری دارند.
3. آنان زندگی را شیرین می دانند.
4. از بودن با دیگران ابراز رضایت می کنند.

1. ناتوانی در حل مسئله وضعیت ناخوشایند ناکامی را ایجاد می کند که پیامدهای ناگواری دارد.
2. افرادی که شکست می خورند، مشکلات عاطفی جدی ندارند بلکه مهارت حل مسئله را نمی دانند.
3. ناکامی باعث پرخاشگری می شود.
4. هر چقدر افراد جامعه از مهارت های حل مسئله آگاهی داشته باشند؛ از روش های تهاجمی و پرخاشگری کمتر استفاده می کنند.
5. ناتوانی در حل مسئله باعث فشار روانی می شود.
6. یکی از روش های کاهش فشار روانی: پرورش روش های درست حل مسئله است.
7. افرادی که دائما تحت تاثیر فشار روانی هستند، روش های کارآمد حل مسئله را نمی دانند.