گام به گام کتاب عربی (3)

اَلدّینُ وَالتَّدَیُّن

(... أَقِم وَجهَکَ لِلدیّنِ حَنیفاً) یونُس: 105

اَلتَّدَیُّنُ فِطریٌ فِی الاِنسانِ. وَ التّاریخُ یَقولُ لَنا:

لا شَعبَ مِن شُعوبِ الأرضِ إلّا وَ کانَ لَهُ دینٌ وَ طَریقَهٌ لِلعِبادَةِ.

فَالآثارُ القَدیمَهٌ الّتی الکتَشَفَها الإنسانُ؛ وَالحَضاراتُ الّتی عَرَفَها مِن خِلالِ الکِتاباتِ وَ النِّقوشِ وَ الرُّسومِ وَ التَّماثیلِ؛ تُوَکِّدُ اهتِمامَ الإنسانِ بِالدیّنِ وَ تَدُلُّ عَلی أَنَّهُ فِطریٌّ فی وجودِهِ؛ ولکِنَّ عِباداتِهِ وَ شَعائِرَهُ کانَت خُرافیَّهً؛ مِثلُ تَعَدُّدِ الآلِهَهِ وَ تَقدیمِ القَرابینِ لَها لِکَسبِ رِضاها وَ تَجَنُّبِ شَرِّها. وَ ازدادَت هذِهِ الخُرافاتُ فی ادیانِ الناّسِ عَلی مَرِّ العُصورِ. وَلکِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی لَم یَترُکِ النّاسَ عَلی هذِهِ الحالَهِ؛ فَقَد قالَ فی کِتابِهِ الکَریمِ:

(أَ یَحسَبُ الإنسانُ أَن یُترَکَ سُدیً) اَلقیامة: 36

لِذلکَ أَرسَلَ إِلَیهِمُ الأنبیاءَ لِیُبَیِّنوا الصِّراطَ المُستَقیمَ وَالدّینَ الحَقِّ.

وَ قَد حَدَّثَنا القُرآنُ الکَریمُ عَن سیرَهِ الأنبیاءِ علیه السلام وَ صِراعِهِم مَعَ اَقوامِهِم الکافِرینَ.               

وَالنَذکُر مَثَلاً اِبراهیمَ الخَلیلَ علیه السلام الّذی حاوَلَ أن یُنقِذَ قَومَهُ مِن عِبادَهِ الأصنامِ.

فَفی أحَدِ الأعیادِ لَمّا خَرَجَ قَومُهُ مِن مَدینَتِهِم بَقِیَ ابراهیمُ علیه السلام وَحیداً؛ فَحَمَلَ فَأساً؛ وَ کَسَّرَ جَمیعَ الأصنامِ فِی المَعبَدِ إلّا الصَّنَمَ الکَبیرَ؛ ثُمَّ عَلَّقَ الفَأسَ عَلی کَتَفِهِ وَ تَرَکَ المَعبَدَ.

وَ لَمّا رَجَعَ النّاسُ؛ شاهَدوا أصنامَهُم مُکَسَّرَهً؛ وَ ظَنّوا أَنَّ إبراهیمَ علیه السلام هُوَ الفاعِلُ؛ فَأحضَرَوهُ لِلمُحاکَمَهِ وَ سَألوهُ:

(... أَ أنتَ فَعَلتَ هذا بِآلِهَتِنا یا إبراهیمُ) اَلأنبیاء: 62

فَأَجابَهُم: لِمَ تَسألونَنی؟! اِسألوا الصَّنَمَ الکَبیرَ.

بَدَأَ القَومُ یَتَهامَسونَ: «إنَّ الصَّنَمَ لا یَتَکَلَّمُ؛ إنَّما یَقصِدُ إبراهیمُ الاِستِهزاءَ بِأصنامِنا».

وَ هُنا (قالوا حَرِّقوهُ وَانصُروُ آلِهَتَکُم) اَلأنبیاء: 68

فَقَذَفوهُ فِی النّارِ؛ فَأنقَذَهُ اللهُ مِنها.

عَیِّنِ صَحیحَ وَالخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ اَلدَّرسِ. 

1- کانَ الهَدَفَ مِن تَقدیمِ اَلقَرابینِ لِلاآلِهَهِ کَسبَ رِضاها وَ تَجَنُّبَ شَرِّها.   

2- عَلَّقَ اِبراهیمُ (ع) الفَأسَ عَلی کَتِفِ أَصغَرَ الأَصنامِ.                             

3- لَم یَکُن لِبَعضِ الشُّعُوبِ دینٌ أو طَریقَهٌ لِلعِبادَهِ.                           

4- اَلآثارُ القَدیمَهُ تُوَکِّدُ اهتِمامَ الاِنسانِ بِالدّین.                               

5- إنَّ التَّدَیُّنَ فِطریٌ فِی الإنسانِ.

6- لا یَترُکُ اللهُ الانسانَ سُدیً.

اِختَبِر نَفسَکَ 1: رجِم هاتَینِ الآیَتَینِ الکَریمَتَینِ.

1- (فَهذا یَومُ البَعثِ وَلاکِنَّکُم کُنتُم لا تَعلَمونَ) الرّوم: 56

2- (إنَّ اللهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلونَ فِی سَبیلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنیانٌ مَرصوصٌ) اَلصَّف: 4

اِختَبِر  نَفسَکَ 2: رجِم هذِهِ اَلأحادیثَ حَسَبَ قَواعِدِ اَلدَّرس.

1- لا خَیرَ فی قَولٍ إلّا مَعَ الفِعل. رسولُ الله (ص)

2- لا جِهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

3- لا لِباسَ أجمَلُ مِنَ العافِیَهَ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

4- لا فَقرَ کَالجَهلِ وَ لا میراثَ کَلأدَبَ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

5- لا سوءَ أَسوَأُ مِنَ الکَذِبِ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

اِختَبِر نَفسَکَ 3: ملَأ الفَراغَ فی ما یَلی؛ ثُمَّ عَیِّن نَوعَ «لا» فیهِ.

1- (وَ لاتَسُبُّوا اَلَّذینَ یَدعونَ مِن دونِ اللهِ فَیَسُبُّواللهَ...) اَلأنعام: 108

و کسانی را که به جای خدا فرا می خوانند ...................... زيرا که به خدا دشنام دهند... .

2- (وَلا یَحزُنکَ قَولُهُم إنَّ العِزَّهَ لِلهِ جَمیعاً...) یونُس: 65

گفتارشان تو را ...................... ؛ زيرا ارجمندی، همه ...................... خداست.

3- (هَل یَستَوی اَلَّذینَ یَعلَمونَ وَالَّذینَ لا یَعلَمونَ...) اَلزُّمَر: 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که ...................... برابر هستند؟

4- (رَبَّنا وَلا تُحَمِّلنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ...) اَلبَقَرَة: 286

پروردگارا، آنچه را هیچ توانش نسبت به آن نداریم بر ما ...................... .

5- لا یَرحَمُ اللهُ مَن لا یَرحَمُ النّاس. رسولُ اللهِ (ص)

خدا رحم نـمی کند به کسی که به مردم ...................... .

ترجمه و پاسخ به سوالات:

اَلدّینُ وَالتَّدَیُّن

دین و دینداری

(... أَقِم وَجهَکَ لِلدیّنِ حَنیفاً) یونُس: 105

(...با یکتاپرستی به دین روی آور.) یونس: 105

اَلتَّدَیُّنُ فِطریٌ فِی الاِنسانِ. وَ التّاریخُ یَقولُ لَنا:

دین داری در انسان فطری است و تاریخ به ما می گوید:

لا شَعبَ مِن شُعوبِ الأرضِ إلّا وَ کانَ لَهُ دینٌ وَ طَریقَهٌ لِلعِبادَةِ.

هیچ ملتی از ملت های روی زمین نیست مگر این که دین و روشی برای عبادت داشته است.

فَالآثارُ القَدیمَهٌ الّتی الکتَشَفَها الإنسانُ؛ وَالحَضاراتُ الّتی عَرَفَها مِن خِلالِ الکِتاباتِ وَ النِّقوشِ وَ الرُّسومِ وَ التَّماثیلِ؛ تُوَکِّدُ اهتِمامَ الإنسانِ بِالدیّنِ وَ تَدُلُّ عَلی أَنَّهُ فِطریٌّ فی وجودِهِ؛ ولکِنَّ عِباداتِهِ وَ شَعائِرَهُ کانَت خُرافیَّهً؛ مِثلُ تَعَدُّدِ الآلِهَهِ وَ تَقدیمِ القَرابینِ لَها لِکَسبِ رِضاها وَ تَجَنُّبِ شَرِّها. وَ ازدادَت هذِهِ الخُرافاتُ فی ادیانِ الناّسِ عَلی مَرِّ العُصورِ. وَلکِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی لَم یَترُکِ النّاسَ عَلی هذِهِ الحالَهِ؛ فَقَد قالَ فی کِتابِهِ الکَریمِ:

آثار کهنی که انسان آن ر ا کشف کرده و تمدن هایی که آن را از خلال نوشته ها، کنده کاری ها، نقاشی ها و تندیس ها شناخته است، بر توجه انسان به دین تأکید دارد و بر اینکه دین داری در وجود او فطری است دلالت می کند. اما عبادت ها و آیین های او خرافی بوده است؛ مانند: چندخدایی و پیش کش کردن قربانی ها برای به دست آوردن خرسندی خدایان و دوری از بدی ایشان. در گذر زمان این خرافات در دین های مردم افزایش یافت. اما خداوند – پربرکت و بلندمرتبه بادا نام او – مردم را در این حالت رها نکرده؛ قطعا او در کتاب ارزشمندش گفته است:

(أَ یَحسَبُ الإنسانُ أَن یُترَکَ سُدیً) اَلقیامة: 36

(آیا انسان می پندارد که بیهوده و پوچ رها می شود؟) قیامت: 36

لِذلکَ أَرسَلَ إِلَیهِمُ الأنبیاءَ لِیُبَیِّنوا الصِّراطَ المُستَقیمَ وَالدّینَ الحَقِّ.

از این رو خداوند به سوی ایشان پیامبران را گسیل داشت تا راه راست و دین حق را [برای ایشان] آشکار گردانند.

وَ قَد حَدَّثَنا القُرآنُ الکَریمُ عَن سیرَهِ الأنبیاءِ علیه السلام وَ صِراعِهِم مَعَ اَقوامِهِم الکافِرینَ.               

و قرآن ارزشمند از روش پیامبران و کشمکش ایشان با قوم های کافرشان سخن گفته است.

وَالنَذکُر مَثَلاً اِبراهیمَ الخَلیلَ علیه السلام الّذی حاوَلَ أن یُنقِذَ قَومَهُ مِن عِبادَهِ الأصنامِ.

و باید داستان ابراهیم خلیل را که کوشید قومش را از عبادت بت ها نجات دهد یاد کنیم.

فَفی أحَدِ الأعیادِ لَمّا خَرَجَ قَومُهُ مِن مَدینَتِهِم بَقِیَ ابراهیمُ علیه السلام وَحیداً؛ فَحَمَلَ فَأساً؛ وَ کَسَّرَ جَمیعَ الأصنامِ فِی المَعبَدِ إلّا الصَّنَمَ الکَبیرَ؛ ثُمَّ عَلَّقَ الفَأسَ عَلی کَتَفِهِ وَ تَرَکَ المَعبَدَ.

پس در یکی از عیدها هنگامی که قوم ابراهیم از شهرشان بیرون رفتند، حضرت ابراهیم تنها ماند؛ تبری را [با خود] برداشت و همۀ بت ها را در پرستشگاه شکست مگر بت بزرگ را.

وَ لَمّا رَجَعَ النّاسُ؛ شاهَدوا أصنامَهُم مُکَسَّرَهً؛ وَ ظَنّوا أَنَّ إبراهیمَ علیه السلام هُوَ الفاعِلُ؛ فَأحضَرَوهُ لِلمُحاکَمَهِ وَ سَألوهُ:

هنگامی که مردم برگشتند؛ بت هایشان را شکسته دیدند. گمان بردند که ابراهیم کنندۀ [این کار] است. بنابر این او را برای دادرسی، احضار کردند و از او پرسیدند:

 (... أَ أنتَ فَعَلتَ هذا بِآلِهَتِنا یا إبراهیمُ) اَلأنبیاء: 62

(آیا تو این [کار] را با خدایان ما انجام دادی، ای ابراهیم.) انبیا: 62

فَأَجابَهُم: لِمَ تَسألونَنی؟! اِسألوا الصَّنَمَ الکَبیرَ.

او به ایشان پاسخ داد: چرا از من می پرسید؟ از بت بزرگ بپرسید.

بَدَأَ القَومُ یَتَهامَسونَ: «إنَّ الصَّنَمَ لا یَتَکَلَّمُ؛ إنَّما یَقصِدُ إبراهیمُ الاِستِهزاءَ بِأصنامِنا».

قوم آغاز به پچ پچ کردند: همانا بت سخن نمی گوید، ابراهیم تنها می خواهد بت هایمان را به ریشخند گیرد.

وَ هُنا (قالوا حَرِّقوهُ وَانصُروُ آلِهَتَکُم) اَلأنبیاء: 68

و اینجا بود که (گفتند او را بسوزانید و خدایانتان را یاری کنید.) انبیا: 68

فَقَذَفوهُ فِی النّارِ؛ فَأنقَذَهُ اللهُ مِنها.

در نتیجه او را در آتش انداختند. خدا نیز او را از آتش نجات داد.

عَیِّنِ صَحیحَ وَالخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ اَلدَّرسِ. 

با توجه به متن درس درست و غلط را مشخص کنید.

1- کانَ الهَدَفَ مِن تَقدیمِ اَلقَرابینِ لِلاآلِهَهِ کَسبَ رِضاها وَ تَجَنُّبَ شَرِّها.   

1- هدف از پیش کش کردن قربانی ها برای خدایان به دست آوردن خرسندی آنها و دوری کردن از بدی آنها بود. ص

2- عَلَّقَ اِبراهیمُ (ع) الفَأسَ عَلی کَتِفِ أَصغَرَ الأَصنامِ.                             

2- ابراهیم تبر را بر شانه کوچکترین بت آویخت. غ

3- لَم یَکُن لِبَعضِ الشُّعُوبِ دینٌ أو طَریقَهٌ لِلعِبادَهِ.                           

3- برخی از ملتها دین یا روشی برای نیایش نداشته اند. غ

4- اَلآثارُ القَدیمَهُ تُوَکِّدُ اهتِمامَ الاِنسانِ بِالدّین.                               

4- آثار کهن توجه انسان به دین را تأکید می کند. ص

5- إنَّ التَّدَیُّنَ فِطریٌ فِی الإنسانِ.

5- دین داری در انسان فطری است. ص

6- لا یَترُکُ اللهُ الانسانَ سُدیً.

6- خداوند انسان را بیهوده و پوچ رها نمی کند. ص

اِختَبِر نَفسَکَ 1: رجِم هاتَینِ الآیَتَینِ الکَریمَتَینِ.

خودت را بیازمای 1: این دو آیه شریفه زیر را ترجمه کنید.

1- (فَهذا یَومُ البَعثِ وَلاکِنَّکُم کُنتُم لا تَعلَمونَ) الرّوم: 56

1- این روزِ رستاخیز است ولی شما خودتان نمی دانستید. ترجمه استاد مهدی فولاد وند

2- (إنَّ اللهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلونَ فِی سَبیلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنیانٌ مَرصوصٌ) اَلصَّف: 4

2- بی گمان خدا کسانی را که صف در صف در راه او می جنگند دوست می دارد: گویی که ایشان ساختمانی استوارند.

اِختَبِر  نَفسَکَ 2: رجِم هذِهِ اَلأحادیثَ حَسَبَ قَواعِدِ اَلدَّرس.

خودت را بیازمای 2: با توجه به قواعد درس این روایات را ترجمه کنید.

1- لا خَیرَ فی قَولٍ إلّا مَعَ الفِعل. رسولُ الله (ص)

1- هیچ خیری در گفتاری نیست مگر اینکه همراه کردار باشد.

2- لا جِهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

2- هیچ جهادی مانند جهاد با نفس نیست.

3- لا لِباسَ أجمَلُ مِنَ العافِیَهَ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

3- هیچ جامه ای (لباسی) زیباتر از تندرستی نیست.

4- لا فَقرَ کَالجَهلِ وَ لا میراثَ کَلأدَبَ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

4- هیچ فقری مانند نادانی (جهل) و هیچ میراثی (ارثی) مانند ادب نیست.

5- لا سوءَ أَسوَأُ مِنَ الکَذِبِ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

5- هيچ بدى اى بدتر از دروغ نيست.

اِختَبِر نَفسَکَ 3: ملَأ الفَراغَ فی ما یَلی؛ ثُمَّ عَیِّن نَوعَ «لا» فیهِ.

خودت را بیازمای 3: جای خالی را پر کنید سپس نوع «لا» هر جمله را مشخص کنید.

1- (وَ لاتَسُبُّوا اَلَّذینَ یَدعونَ مِن دونِ اللهِ فَیَسُبُّواللهَ...) اَلأنعام: 108

و کسانی را که به جای خدا فرا می خوانند ...................... زيرا که به خدا دشنام دهند... .

1- و کسانی را که به جای خدا فرا می خوانند ...دشنام ندهید؛... زيرا که به خدا دشنام دهند... .

نوع لا: لای نهی

2- (وَلا یَحزُنکَ قَولُهُم إنَّ العِزَّهَ لِلهِ جَمیعاً...) یونُس: 65

گفتارشان تو را ...................... ؛ زيرا ارجمندی، همه ...................... خداست.

2- گفتارشان تو را ...ناراحت نکند... : زیرا ارجمندی، همه ...از آنِ... خداست.

نوع لا: لای نهی

3- (هَل یَستَوی اَلَّذینَ یَعلَمونَ وَالَّذینَ لا یَعلَمونَ...) اَلزُّمَر: 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که ...................... برابر هستند؟

3- آیا کسانی که می دانند و کسانی که ...نمی دانند... برابر هستند؟

نوع لا: لای نفی

4- (رَبَّنا وَلا تُحَمِّلنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ...) اَلبَقَرَة: 286

پروردگارا، آنچه را هیچ توانش نسبت به آن نداریم بر ما ...................... .

4- پروردگارا، آنچه توانش را نداریم بر ما ...تحمیل نکن... .

نوع لا: لای نهی

5- لا یَرحَمُ اللهُ مَن لا یَرحَمُ النّاس. رسولُ اللهِ (ص)

خدا رحم نـمی کند به کسی که به مردم ...................... .

5- خدا رحم نمی کند به کسی که به مردم ...رحم نمی کند... .

نوع لا: لای نفی

عَیِّنِ صَحیحَ وَالخَطَأَ حَسَبَ نَصِّ اَلدَّرسِ. 

1- کانَ الهَدَفَ مِن تَقدیمِ اَلقَرابینِ لِلاآلِهَهِ کَسبَ رِضاها وَ تَجَنُّبَ شَرِّها.    

2- عَلَّقَ اِبراهیمُ (ع) الفَأسَ عَلی کَتِفِ أَصغَرَ الأَصنامِ.                             

3- لَم یَکُن لِبَعضِ الشُّعُوبِ دینٌ أو طَریقَهٌ لِلعِبادَهِ.                           

4- اَلآثارُ القَدیمَهُ تُوَکِّدُ اهتِمامَ الاِنسانِ بِالدّین.                                

5- إنَّ التَّدَیُّنَ فِطریٌ فِی الإنسانِ.

6- لا یَترُکُ اللهُ الانسانَ سُدیً.

با توجه به متن درس درست و غلط را مشخص کنید.

1- هدف از پیش کش کردن قربانی ها برای خدایان به دست آوردن خرسندی آنها و دوری کردن از بدی آنها بود. ص

2- ابراهیم تبر را بر شانه کوچکترین بت آویخت. غ

3- برخی از ملتها دین یا روشی برای نیایش نداشته اند. غ

4- آثار کهن توجه انسان به دین را تأکید می کند. ص

5- دین داری در انسان فطری است. ص

6- خداوند انسان را بیهوده و پوچ رها نمی کند. ص

اِختَبِر نَفسَکَ (1): تَرجِم هاتَینِ الآیَتَینِ الکَریمَتَینِ.

1- (فَهذا یَومُ البَعثِ وَلاکِنَّکُم کُنتُم لا تَعلَمونَ) الرّوم: 56

2- (إنَّ اللهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلونَ فِی سَبیلِهِ صَفّاً کَأنَّهُم بُنیانٌ مَرصوصٌ) اَلصَّف: 4

خودت را بیازمای (1-: این دو آیه شریفه زیر را ترجمه کنید.

1- پس این روزِ رستاخیز است ولی شما خودتان نمی دانستید. ترجمه استاد مهدی فولاد وند

2- بی گمان خدا کسانی را که صف در صف در راه او می جنگند دوست می دارد: گویی که ایشان ساختمانی استوارند.

اِختَبِر نَفسَکَ (2): تَرجِم هذِهِ اَلأحادیثَ حَسَبَ قَواعِدِ اَلدَّرس.

1- لا خَیرَ فی قَولٍ إلّا مَعَ الفِعل. رسولُ الله (ص)

2- لا جِهادَ کَجِهادِ النَّفسِ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

3- لا لِباسَ أجمَلُ مِنَ العافِیَهَ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

4- لا فَقرَ کَالجَهلِ وَ لا میراثَ کَلأدَبَ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

5- لا سوءَ أَسوَأُ مِنَ الکَذِبِ. أمیرالمؤمنین عليّ (ع)

خودت را بیازمای (2) : با توجه به قواعد درس این روایات را ترجمه کنید.

1- هیچ خیری در گفتاری نیست مگر اینکه همراه کردار باشد.

2- هیچ جهادی مانند جهاد با نفس نیست.

3- هیچ جامه ای (لباسی) زیباتر از تندرستی نیست.

4- هیچ فقری مانند نادانی (جهل) و هیچ میراثی (ارثی) مانند ادب نیست.

5- هیچ بدی ای بدتر از دروغ نیست.

اِختَبِر نَفسَکَ (3): اِملَأ الفَراغَ فی ما یَلی؛ ثُمَّ عَیِّن نَوعَ «لا» فیهِ.

1- (وَ لاتَسُبُّوا اَلَّذینَ یَدعونَ مِن دونِ اللهِ فَیَسُبُّواللهَ...) اَلأنعام: 108

و کسانی را که به جای خدا فرا می خوانند ...................... زيرا که به خدا دشنام دهند... .

2- (وَلا یَحزُنکَ قَولُهُم إنَّ العِزَّهَ لِلهِ جَمیعاً...) یونُس: 65

گفتارشان تو را ...................... ؛ زيرا ارجمندی، همه ...................... خداست.

3- (هَل یَستَوی اَلَّذینَ یَعلَمونَ وَالَّذینَ لا یَعلَمونَ...) اَلزُّمَر: 9

آيا کسانی که می دانند و کسانی که ...................... برابر هستند؟

4- (رَبَّنا وَلا تُحَمِّلنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ...) اَلبَقَرَة: 286

پروردگارا، آنچه را هیچ توانش نسبت به آن نداریم بر ما ...................... .

5- لا یَرحَمُ اللهُ مَن لا یَرحَمُ النّاس. رسولُ اللهِ (ص)

خدا رحم نـمی کند به کسی که به مردم ...................... .

خودت را بیازمای (3-: جای خالی را پر کنید سپس نوع «لا» هر جمله را مشخص کنید.

1- و کسانی را که به جای خدا فرا می خوانند ...دشنام ندهید؛... زيرا که به خدا دشنام دهند... .

نوع لا: لای نهی

2- گفتارشان تو را ...ناراحت نکند... : زیرا ارجمندی، همه ...از آنِ... خداست.

نوع لا: لای نهی

3- آیا کسانی که می دانند و کسانی که ...نمی دانند... برابر هستند؟

نوع لا: لای نفی

4- پروردگارا، آنچه توانش را نداریم بر ما ...تحمیل نکن... .

نوع لا: لای نهی

5- خدا رحم نمی کند به کسی که به مردم ...رحم نمی کند... .

نوع لا: لای نفی

أیُّ کَلِمَهٍ مِن کَلِماتِ مُعجَمِ الدَّرسِ تُناسِبُ التُّوضیحاتِ التّالیَهَ؟

1- آلَةٌ ذاتُ یَدٍ مِنَ الخَشَبِ وَ سِنَّ عَریضَةٍ مِنَ الحَدیدِ یُقطَعُ بِها:            

2- تِمثالٌ مِن حَجَرٍ أو خَشَبٍ أو حَدیدٍ یُعبَدُ مِن دونِ اللهِ:                     

3- عُضوٌ مِن أعضاءِ الجِسمِ  یَقَعُ فَوقَ الجِذعِ:                                      

4- اَلتّارِکُ لِلباطِلِ وَ المُتَمایِلُ إلی الدّینِ الحَقِّ:                                   

5- إنَّهُم بَدَؤوا یَتَکَلَّموُنَ بِکَلامٍ خَفیٍّ:

کدام کلمه از کلمات واژه نامه درس متناسب توضیحات زیر می باشد؟

1- اَلفَأسْ: تبر

ابزاری دارای دسته ای چوبی و دندانه ای پهن از آهن که به کمک آن (اشیا) قطع می شود.

2- اَلصَّنَم: بُت

تندیسی از سنگ یا چوب یا آهن که به جای خدا عبادت می شود.

3- اَلْکَتِف: شانه

اندامی از اندام های بدن که بالاتنه واقع می شود.

4- اَلْحَنيف: یکتاپرست

ترک کننده باطل و متمایل به دین حق.

5- بَدَؤوا يَتَهامَسونَ: شروع به پچ پچ کردند

ایشان به سخن گفتن به زبانی پنهان آغاز کردند.

تَرجِمِ العِباراتِ التّالیَهَ؛ ثُمَّ عَینِ الحَرفَ المُشَبَهَ بِالفِعلِ؛ وَ لا النّافِیَهَ لِلجِنسِ.

1- (قیلَ ادخُلِ الجَنَّهَ قالَ یالَیتَ قَومی یَعلَموُنَ بِما غَفَرَلی رَبّی وَ جَعَلَنی مِنَ المُکرَمین) یس: 26 و 27

2- (... لا تَحزَن إنَّ اللهَ مَعَنا ...) اَلتّوبَه: 40

3- (... لا إلهَ إلا اللهُ...) اَلصّافات: 35

4- لا دینَ لِمَن لا عَهدَ لَهُ. رسول الله (ص)

5- أنَّ مِنَ السُّنَّةِ أَنْ يَخْرُجَ الرَّجُلُ مَعَ ضَيفِهِ إلىٰ بابِ الدّارِ. رسول الله (ص)

عبارات زیر را ترجمه کنید. سپس حرف مشبه بالفعل و لای نفی جنس را مشخص کنید.

1- گفته شد داخل بهشت شو. گفت: ای کاش قومِ من می دانستند که پروردگارم مرا آمرزیده و از گرامیان قرار داده است.

لَیتَ: از حروف مشبه بالفعل

2- اندوهگین نباش، زیرا خدا با ماست.

حرف «لا» در «لا تَحزَن» لای نهی است.

3- معبودی جز خدا وجود ندارد.

حرف «لا» در این آیه لای نفی جنس است.

لا: حرف نفی و نصب

إله: اسم (لا) مبنی علی الفتح، منصوب محلاً

4- کسی که هیچ وفای به پیمانی ندارد، هیچ دینی ندارد.

لا : حرف نفی و نصب

دینَ : اسم (لا) مبنی علی الفتح، منصوب محلاً

لا : حرف نفی و نصب

عهدً : اسم (لا) مبنی علی الفتح، منصوب محلاً

5- از جمله سنّت، این است كه آدمی، میهمانش را هنگام خروج، تا درِ خانه همراهی كند.

أنَّ : از حروف مشبه بالفعل

أ. اِقرَأ الشّعرَ المَنسوبَ اِلی الإمامِ علیٍّ؛ ثُمَّ عَین تَرجَمَهَ الکَلِماتِ الَّتی تَحتَها خَطِّ.

أیُّهَا الفاخِرُ جَهلاً {بالنَّسَب}              اِنَّمَا النّاسُ لِاُمٍّ وَ {لِاَب}

هَل {تَراهُم} خُلِقُوا مِن فِضَّهٍ            أم حَدیدٍ أم {نُحاسٍ} أم ذَهَب

بَل تَراهُم خُلِقُوا مِن {طینَهٍ}             هَل سِوی لَحمٍ وَ {عَظمٍ} وَ عَصَب

{إنَّما} الفَخرُ لِعَقلٍ ثابِتٍ                   وَ {حَیاءٍ} وَ عَفافٍ وَ أدَب

ای که نابخردانه افتخار کننده به دودمان هستی، مردم تنها از يک مادر و يک پدراند.
آيا آنان را می بينی (می پنداری) که از نقره، آهن، مس يا طلا آفريده شده اند؟
بلکه آنان را می بينی (می پنداری) از تکه گِلی آفريده شده اند. آيا به جز گوشت و استخوان و پی اند؟
افتخار تنها به خردی استوار، شرم، پاکدامنی و ادب است

ب. اِستَخرِج مِنَ الَبیاتِ اسمَ الفاعِلِ؛ وَ الفِعلَ المَجهولَ؛ وَالجارَّ وَالمَجرورَ؛ وَالصِفَّهَ وَالمَوصوفَ.

الف) شعر منسوب به امام علی را بخوانید و سپ کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را ترجمه کنید.

نَسَب: اصل و نسب                      أب: پدر

تَراهُم: آنان را می بینی                نُحاسٍ: مس

طینَ: گِل                                    عَظمٍ: استخوان

إنَّما: تنها                                    حَیاءٍ: شرم

ب) اسم فاعل: الفاخِرُ

الفعلَ المجهول: خلِقوا

جارِ و المجرور: بِالنَّسَبِ

لّأُمِّ: لِأَبٍ، مِن فِضَّهٍ - مِن طینَهٍ، لِعَقلِ

الصَّفَهً والمَوصوفَ: عقلٍ ثابتِ

تَرجِمِ الأحادیثَ؛ ثَمَّ عَینِ المَطلوبَ مِنکَ.

1- کُلُّ طَعامٍ لا یُذکَرُاسمُ اللهِ عَلَیهِ؛ فَإنَّما هوَ داءٌ وَلا بَرَکَهَ فیهِ. (الفِعلَ المَجهولَ وَ نوع لا)         

2- لا تَغضَب؛ فَإنَّ الغَضَبَ مَفسَدَهٌ.  (نوعُ الفِعل)

3- لا فَقرَ أشَدُّ مِنَ الجَهلِ وَلا عِبادَهِ مِثلُ التَّفَکَّرِ. (المُضافٌ إلَیهِ وَ نوع لا)

4- لا تُطْعِمُوا الْمَساکينَ مِمّا لا تَأکُلونَ. (نوَعَ لا، وَ مُفرَدَ «مَساکين»)

5- لا تَسُبُّوا النّاسَ فَتَكتَسِبُوا الْعَداوَةَ بَینَهُم. (فِعلَ النهَّيِ، وَ مُضادَّ عَداوَة)

6- خُذُوا الْحَقَّ مِنْ أهْلِ البْاطِلِ و لا تأَخُذُوا البْاطِلَ مِنْ أهْلِ الْحَقِّ كونوا نقُّادَ الكَلام. (اَلْمحَلََّ الْإعرابيَّ لِما تَحتَهُ خَطٌّ)

روایات را ترجمه کنید. سپس چیزی که از شما خواسته را مشخص کنید.

1- هر خوراکی که نام خدا بر آن یاد نشود، قطعا بیماری است و هیچ برکتی در آن نیست.

فعل مجهول: لا یُذَکَّرُ  / نوع لا: در لا یذَکَّرُ لای نفی و در لا بَرَکَهَ لای نفی جنس

2- خشمگین نشو زیرا خشم مایه تباهی است.

نوع فعل لا تَغضَب: مضارع مجزوم یا فعل نهی.

3- هیچ فقری سختتر از نادانی نیست و هیچ عبادتی مانند اندیشیدن نیست.

مضافٌ الیه: التفکَّرُ و نوع لا در لا فقرَ و لا عبادهَ لای نفی جنس است.

4- مسکینان را از آنچه نمی خورید خوراک ندهید.

نوع لا در فعل لا تُطعِموا : لای نهی

نوع لا در فعل لا تَأکُلون : لای نفی مضارع

مفرد مَساکین : مِسکین

5- مردم را دشنام ندهید؛ که با این کار میانشان دشمنی به دست می آورید.

فعل نهی : لا تَسُبّوا

مُضادُّ عَداوَه : صِداقَه

6- حق را از اهل باطل بگیرید و باطل را از اهل حق نگیرید؛ سخن سنج باشید.

البْاطِلِ: مضاف الیه 

البْاطِلَ: مفعول

الْحَقِّ:‌ مضاف الیه

درس اول

التّمرین الخامس

ص 13

تَرجِمْ أَنواعَ الْفِعلِ فِي الْجُمَلِ التّاليَةِ.

1- رَجاءً، اُکْتُبْنَ حلَّ الْأسَئِلَةِ مَعَ زَميلاتِکُنَّ.

لطفاً حلّ پرسش ها را با هم کلاسی هايتان ........... .

2- إنْ تَکتُب بِعَجَلَةٍ، فَسَيُصْبِحُ خَطُّکَ قبَيحا.ً

اگر با عجله ............... ، خطّت زشت خواهد شد.

3- أرُيدُ أَنْ أَکْتُبَ ذِکری في دَفتَرِ الذِّکْرَياتِ .

می خواهم [که] خاطره ای در دفتر خاطرات ...... .

4- لَن يَکتُب العاقِلُ عَلَی الْآثارِ التاّريخيّةِ.

[انسانِ] خردمند، روی آثارِ تاريخی ................... .

5- إنَّهُ سَوفَ يَکتُبُ أفَکارَهُ عَلیَ الوَرَقَةِ.

قطعاً او انديشه هايش را روی کاغذ .................. .

6- عِندَما شاهَدْتُهُ کانَ يَکتُبُ تَمرينَهُ.

هنگامی که او را ديدم، تمرينش را ................... .

7- قَدْ يَکتُبُ الکَسولُ تَمارينَ الدَّرسِ.

تنبل، تمرين های درس را ................................. .

8- يا تَلاميذُ، لِمَ لا تکَتْبُونَ التَّرجَمَةَ؟

ای دانش آموزان، چرا ترجمه را .......................... .

9- رَجاءً، لا تَکتُبوا عَلیٰ جِلدِ الکِتابِ.

لطفاً روی جلدِ کتاب ......................................... .

10- هيَ قَد کَتَبَتْ رِسالَةً لِصَديقَتِها.

او نامه ای به دوستش ........................................ .

11- لِنَکْتُبْ جُمَلاً جَميلَةً في دَفاتِرِنا.

در دفترهايمان جمله هايی زيبا ......................... .

12- أَنَا لَم أَکْتُبْ واجِباتي أَمسِ.

من ديروز تکليف هايم را .................................. .

13- ما کَتَبْنا شَيئا عَلیَ الجِدارِ.

روی ديوار چيزی .............................................. .

14- کُتِبَ حَديثٌ عَلیَ اللَّوحِ.

حديثی روی تخته ............................................. .

15- کانوا يَکْتُبونَ الْأَجوِبَةَ .

جواب ها را ....................................................... .

16- کانوا قَد کَتَبوا دَرسَهُم.

درسشان را ....................................................... .

17- يُکْتَبُ نَصٌّ قَصيرٌ.

متنی کوتاه ....................................................... .

1- لطفاً حلّ پرسش ها را با هم کلاسی هايتان بنویسید .

2- اگر با عجله بنویسی ، خطّت زشت خواهد شد.

3- می خواهم [که] خاطره ای در دفتر خاطرات بنویسم .

4- [انسانِ] خردمند، روی آثارِ تاريخی نخواهد نوشت .

5- قطعاً او انديشه هايش را روی کاغذ خواهد نوشت .

6- هنگامی که او را ديدم، تمرينش را می نوشت .

7- تنبل، تمرين های درس را ممکن است بنویسد .

8- ای دانش آموزان، چرا ترجمه را ننوشتید ؟

9- لطفاً روی جلدِ کتاب ننویسید .

10- او نامه ای به دوستش نوشته است .

11- در دفترهايمان جمله هايی زيبا باید بنویسیم .

12- من ديروز تکليف هايم را ننوشته ام .

13- روی ديوار چيزی ننوشتیم .

14- حديثی روی تخته نوشته شد .

15- جواب ها را می نوشتند .

16- درسشان را نوشته بودند .

17- متنی کوتاه نوشته می شود .

اِقرَأ هذِهِ الاُنشودَهَ؛ ثُمَّ تَرجِمها إلی الفارِسیَهِ.

یا إلهی؛ یا إلهی               یا مُجیبَ الدَّعَواتِ

اِجعَل الیَومَ سَعیداً           وَ کَثسرَ البَرَکاتِ

وَ املَأِ الصِّدرَ انشِراحاً        وَ فَمی بِالبَسَماتِ

وَ أَعِنّی فی دُروسی           وَ أداءِ الواجِباتِ

وَ أَنِز عَقلی وَ قَلبی           بِالعُلومِ النّافِعاتِ

وَالجعَلِ التّوفیقَ حَظّی      وَ نَصیبی فی الحَیاهِ

وَأَملَإِ الدُّنیا سَلاماً             شامِلاً کُلُّ الجِهاتِ

وَاحمِنی وَاحمِ بِلادی         مِن شُرورِ الحادِثاتِ

این سرود را بخوانید و سپس به فارسی ترجمه کنید.

ای خدای من، ای خدای من، ای برآورنده دعاها

امروز را خوش اقبال و پُر برکت بگردان (قرار بده).

و سینه را از شادمانی و دهانم را از لبخند ها پُر کن

و مرا در درس هایم و انجام تکالیف یاری کن.

و خِردم و دلم را با دانش های سودمند روشن کن (نورانی کن).

و موفقیت را بخت و بهره من در زندگی قرار بده.

و دنیا را از صلحی فراگیر از هر جهت پُر کن.

و از من و کشورم (وطنم) از پیشامدهای بد نگهداری کن.

ضَعْ في الفَراغ کلَمَِةً مُناسِبةََ.

1- قالَ الْإمامُ الحَسَنُ (ع): «... أَحسَنَ الحَسَنِ الخُلُقُ الحَسَنُ.»

أنَّ          إنَّ          لکِنَّ

2- سُئِلَ المُديرُ: أ في المَدرَسَةِ طالبٌِ؟ فأَجَاب: « ....... طالبَِ هُنا».

لِأنَّ          لا          فَإنَّ

3- حَضَرَ السُّيّاحُ في قاعَةِ الْمَطارِ؛ ....... الدَّليلَ لمَ يَحضُرْ.

أنَّ          لکِنَّ          لَعَلَّ

4- تَمَنَّی المَزارِعُ: « ....... الْمَطَرَ يَنزِلُ کَثيراً!»

کَأنَّ          لأنَّ          لَیتَ

5- لِماذا يَبکِي الطِّفلُ؟ - ....... جائِعٌ.

أنَّه          لِأنَّهُ          لَیتَ

کلمه مناسب را در جای خالی قرار دهید.

1- قالَ الْإمامُ الحَسَنُ (ع): « ...إنَّ... أَحسَنَ الحَسَنِ الخُلُقُ الحَسَنُ.»

امام حسن (ع) فرمودند: «به راستی نیکوترین نیکی، خوی نیکوست»

2- سُئِلَ المُديرُ: أ في المَدرَسَةِ طالبٌِ؟ فأَجَاب: « ...لا... طالبَِ هُنا».

از مدیر پرسیده شد: آیا دانش آموزی در مدرسه است؟ پس پاسخ داد: «هیچ دانش آموزی اینجا نیست»

3- حَضَرَ السُّيّاحُ في قاعَةِ الْمَطارِ؛ ...لکِنَّ... الدَّليلَ لمَ يَحضُرْ.

گردشگران در سالن فرودگاه حاضر شدند ولی راهنما حاضر نشد.

4- تَمَنَّی المَزارِعُ: « ...لَیتَ... الْمَطَرَ يَنزِلُ کَثيراً!»

کشاورز آرزو کرد: «ای کاش باران زیاد ببارد.»

5- لِماذا يَبکِي الطِّفلُ؟ - ...لِأنَّهُ... جائِعٌ.

چرا کودک گریه می کند؟ برای اینکه او گرسنه است.

أَکْمِلْ تَرجَمَةَ هٰذَا النَّصِّ؛ ثُمَّ اکْتُبِ الْمَحَلَّ الْإعرابيَّ لِلْکَلِماتِ الَّتي تَحْتَها خَطٌّ.

حينَ يَرَی «{الطاّئرِ}ُ الذَّکيُّ» {حَيوَاناً} {مُفْتَرِساً} قرُبَ {عشُّه}ِ، يَتَظاهَرُ أَمامَهُ بِأَنَّ جَناحَهُ مَکسْورٌ. فَيَتْبَعُ {الحَيوَانُ} {المُفترَِسُ} هٰذِهِ الفَريسَةَ، وَ يَبتَعِدُ {عَنِ العُشُّ} کَثيراً. وَ عِندَما يَتَأَکَّدُ الطاّئِرُ مِنْ {خِداعِ} العَدوِّ وَ ابتِعادِهِ وَ إنِقاذِ {حَياةِ} فِراخِهِ، يَطيرُ بَغْتَةً.

پرندۀ باهوش هنگامی که جانورِ ...................... را نزديکِ لانه اش می بيند،

روبه رويش وانمود می کند که ...................... شکسته است،

در نتيجه جانورِ درنده اين شکار را تعقيب می کند و از لانه بسيار ...................... و وقتی که اين پرنده از فريبِ دشمن و دور شدنش و نجاتِ زندگیِ ...................... مطمئن می شود، ...................... پرواز می کند.

ترجمه این متن را کامل کنید سپس نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را بنویسید.

پرندۀ باهوش هنگامی که جانورِ ...درّنده ای... را نزديکِ لانه اش می بيند،

روبه رويش وانمود می کند که ...بالش... شکسته است،

در نتيجه جانورِ درنده اين شکار را تعقيب می کند و از لانه بسيار ...دور می شود... و وقتی که اين پرنده از فريبِ دشمن و دور شدنش و نجاتِ زندگیِ ...جوجه هایش... مطمئن می شود، ...ناگهان... پرواز می کند.

نوع اعراب:

الطاّئرِ: فاعل  -  حَيوَاناً: مفعول -  مُفْتَرِساً: صفت  -  عشُّ: مضاف الیه  -  الحَيوَانُ: فاعل  -  المُفترَِسُ: صفت  -  عَنِ العُشُّ: جار و مجرور  -  خِداعِ: مجرور به حرف جر  -  حَياةِ: مضاف الیه

اِبحثْ عَنْ وَصيَّةِ أحَدِ شُهَداءِ الحَرْبِ المَفْروضَةِ أو ذِكرَياتِهِ أو أقَوالِهِ أو أعمالِهِ، ثمَُّ اكتْبها في صَحيفَةٍ جِداريَّةٍ، أَوْ ضَعْها في مُدَوَّنَتِكَ أَو مُدَوَّنَةِ مَدْرَسَتِكَ.

به دنبال وصیت یکی از شهیدان جنگ تحمیلی یا خاطراتش یا گفته هایش یا کارهایش بگرد؛ سپس در روزنامه دیواری بنویس یا در وبسایتت یا وبسایت مدرسه ات بگذار.

وصیت نامه شهید مصطفی چمران

بسمه تعالی اینها را به نیت آن ننوشته ام که کسی بخواند و بر من رحمت آورد بلکه نوشته ام که قلب آتشینم را تسکین دهم و آتشفشان درونم را آرام کنم.هنگامی که شدت درد و رنج طاقت فرسا می شد و آتشی سوزان از درونم زبانه می کشید و دیگر نمی توانستم آتشفشان وجود را کنترل کنم، آنگاه قلم به دست می گرفتم و شراره های شکنجه و درد را ذره ذره از وجودم می کندم و بر کاغذ سرازیر می کردم ... و آرام آرام به سکون و آرامش می رسیدم. آنچه در دل داشتم بر روی کاغذ می نوشتم و در مقابلم می گذاشتم و در اوج تنهایی خود با قلب خود راز و نیاز می کردم آنچه را داشتم به کاغذ می دادم و انعکاس وجود خود را از صفحه مقابلم دریافت می کردم و از تنهایی به در می آمدم... اینها را ننوشته ام که بر کسی منت بگذارم، بلکه کاغذ نوشته ها بر من منت گذاشته اند و درد و شکنجه درونم را تقبل کرده اند...اینجا قلب می سوزد اشک می جوشد وجود خاکستر می شود و احساس سخن می گوید.اینجا کسی چیزی نمی خواهد انتظاری ندارد ادعایی نمی کند ... فریاد ضجه ای است که از سینه ای پردرد به آسمان طنین انداخته و سایه ای کمرنگ از آن فریادها بر این صفحات نقش بسته است. چه زیباست راز و نیازهای درویشی دلسوخته و ناامید در نیمه شب، فریاد خروشان یک انقلابی از جان گذشته در دهان اژدهای مرگ، اعتراض خشونت بار مظلومی زیر شمشیر ستمگر، اشک سرد یاس و شکست بر رخساره زرد دلشکسته ای در میان برادران به خاک و خون غلتیده، فریاد پرشکوه حق، از حلقوم از جان گذشته ای علیه ستمگران روزگار.چه خوش است دست از جان شستن و دنیا را سه طلاقه کردن، از همه قید و بند اسارت حیات آزاد شدن، بدون بیم و امید علیه ستمگران جنگیدن، پرچم حق را در صحنه خطر و مرگ برافراشتن، به همه طاغوتها نه گفتن، با سرور و غرور به استقبال شهادت رفتن. جایی که دیگر انسان مصلحتی ندارد تا حقیقت را برای آن فدا کند، دیگر از کسی واهمه نمی کند تا حق را کتمان نماید...آنجا، حق و عدل، همچون خورشید می تابد و همه قدرتها و حتی قداستها فرو می ریزند و هیچکس جز خدا - فقط خدا- سلطنت نخواهد داشت.من آن آزادی را دوست دارم و از اینکه در دوره های سخت حیات آن را تجربه کرده ام خوشحالم و به آن اخلاص و سبکی و ایثار و لذت روحی و معراج که در آن تجربه ها به آدمی دست می دهد حسرت می خورم.خوش دارم که کوله بار هستی خود را که از غم ودرد انباشته است بر دوش بگیرم و عصا زنان به سوی صحرای عدم رهسپار شوم.

عَیِّن جَوابَ اَلأسئِلَهِ اَلتّالِیَهَ مِنَ العَمودِ الثّاني. (اِثنانِ زائِدانِ)

1- لِماذا لَم تَصعَد والِدَةُ عارِفٍ وَ رُقَیَّهَ جَبَلِ النِورِ؟             یَکونَ مُرتَفِعاً

2- ماذا کانَ اَعضاءُ اَلأُسرَهِ یُشاهِدونَ؟                           اِشتاقَ عَلَیهِ

3- أینَ جَلَسَ أعضاءُ اَلأسرَهِ؟                                       والِدا اُسرَهِ

4- کَیفَ یَکونَ جَبَلُ النِور؟                                            أَمامَ التَّلفاز

پاسخ سوالات را از ستون دوم انتخاب کنید. (دو مورد اضافی است)

1- لِأَنَّ رِجلَ اَلُامَّ کانَت تُولِمُها

چرا مادر عارف و رقیه از کوه نور بالا نرفت؟

زیرا پای مادر درد می کرد

3- اَلحُجّاجَ فی المَطارِ

اعضای خانواده چه چیزی را نگاه می کردند؟

حاجی ها را در فرودگاه

4- أَمامَ التَّلفاز

اعضای خانواده کجا نشسته بودند؟

روبروی تلوزیون

5- یَکونَ مُرتَفِعاً

کوه نور چگونه می باشد؟

بلند می باشد

6- والِدا اُسرَهِ

چه کسی گریه می کرد؟

پدر و مادر خانواده

اِختَبِر نَفسَکَ. عَیِّن «اَلحالَ» فِی الجُمَلِ التّالیهِ.

1- وَصَلَ اَلمسافِرانِ إلی المَطارِ مُتَأَخِرَینِ وَ رَکِبا الطّائِرَةَ.

2- تَجتَهِدُ اَلطّالِبَهُ فی أداءِ واجِباتِها راضیَهً وَ تُساعِدُ أَمَّها.

3- یُشَجِّعُ المُتَفَرِّجونَ فَریقَهُمُ الفائِزَ فَرِحینَ.

4- الطّالِبَتانِ تَقرَآنِ دُروسَهُما مُجِدَّتینِ.

خودت را بیازمای: «قید حالت» را در جملات زیر مشخص کنید.

1- مُتَأَخِرَینِ: با تأخیر

مسافران با تأخیر به فرودگاه رسیدند و سوار هواپیما شدند.

2- راضیَهً: با خشنودی

دخترِ دانش آموز در انجام تکلیف هایش با خشنودی تلاش می کند و به مادرش کمک می کند.

3- فَرِحینَ: با خوشحالی

امروز تماشاگران با خوشحالی تیم برنده شان را تشویق می کنند.

4- مُجِدَّتینِ: با جدیّت

دو دختر دانش آموز با جدیّت درس هایشان را می خوانند.

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِمِ الآیاتِ الکَریمَهَ؛ ثُمَّ عَیِّن «الحالَ».

1- (... وَ خُلِقَ الإنسانُ ضَعیفاً) اَلنِّساء: 28

2- (وَ لا تَهِنوا وَ لا تَحزَنوا وَ أنتُم الأعلَونَ ...) آل عِمران: 139

3- (کانَ النّاسُ اُمَّهً واحِدَهً فَبَعَثَ اللهُ اَلنَّبییّنَ مُبَشِّرینَ ...) اَلبَقَرَة: 213

4- (یا اَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئِنَّهُ * اِرجِعی إلی رَبِّکِ راضِیَهً مَرضیَهً) اَلفَجر: 27 و 28

5- (إنَّما وَلیُّکُمُ اللهُ وَ رَسوُلُهُ وَ الَّذینَ آمَنوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاهَ وَ یُوتونَ الزَّکاهَ وَ هُم راکِعونَ) اَلمائدة: 55

خودت را بیازمای: آیات شریفه را ترجمه کنید سپس «قید حالت» را مشخص کنید.

1- و انسان ناتوان آفریده شده است.

قید حالت: ضَعیفاً

2- و سست نشوید و اندوهگین نباشید در حالیکه شما برفراز هستید.

قید حالت: أنتُمُ الأعلَونَ

3- مردم امتی یگانه بودند و خداوند پیامبران را مژده دهنده فرستاد.

قید حالت: مُبَشِّرینَ

4- ای نفس آرام، با خشنودی و خدا پسندیدگی به سوی پروردگارت بازگرد.

قید حالت: راضیَّة، مَرضیَّة

5- سرپرست شما تنها خدا و پیامبر و کسانی هستند که ایمان آورده اند، کسانی که در حالی که در رکوع هستند نماز را بر پای می دارند و زکات می دهند.

قید حالت: هُم راکِعونَ

أ. عَیِّن نوعَ الکَلِماتِ الّتی تَحتَها خَطِّ. (نَوعُ الکَلِماتِ: اِسمُ فاعِلٍ وَ اسمُ مَفعولٍ وَ اسمُ مَکانٍ وَ اسمُ مُبالَغَهٍ وَ فِعلٌ ماضٍ وَ فِعلٌ مُضارِعٌ وَ مَصدَرٌ وَ حَرفُ جَرِّ وَ...)

«اَلسَّیِّدُ مُسلِمیٌّ» {مُزارِعٌ}. هوَ {یَسکُنُ} فی قَریَهِ بِطرود بِمُحافَظَهِ مازَندَران. إنَّهُ رَجُلٌ {صادِقٌ} وَ {صَبّارٌ} وَ {مُحتَرَمٌ}. فی یَومٍ {مِنَ} الاَیّامٍ شاهَدَ جَماعَتَه مِنَ {المُسافِرینَ} {واقِفینَ} أمامَ {مَسجِدِ} القَریَهِ. {فَذَهَبَ} وَ سَأَلَهُم {عَن} سَبَبِ وُقوُفِهِم؛ فَقالُوا: إنَّ سَیّارَتَنا {مُعَطَّلَهٌ}.

فَاتَّصَلَ السَّیِّدُ مُسلِمیٌّ بِصَدیقِهِ {مُصَلِّحِ} السَّیِاراتِ؛ لِکَی {یُصَلِّحَ} سَیّارَتَهُم. وَ جاءَ صَدیقُهُ وَ جَرِّ سَیِارَتَهُم بِالجَرّارَهِ وَ أخَذَها إلی {مَوقِفِ} {تَصلیحِ} السَّیّارات.

ب. ما مِهنَهُ صَدیقِ السَّیِّدِ مُسلِمیُّ؟

ج. کَم جارّاً وَ مَجروراً فِی النَّصِّ؟

د. أینَ یَعیشُ اَسَّیِّدُ مُسلِمیُّ؟

ه. اُکتُب مُفرَدَه هذِهِ الکَلِماتِ.

سادَه: ................          قُری: ................            رِجال: ................

أیّام: ................            سَیّارات: ................        مُصَلِّحُونَ: ................

أصدِقاء: ................       مَواقِف: ................         جَرّارات: ................

جَماعات: ................

الف) نوع کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را مشخص کنید. (نوع کلمات: اسم فاعل، اسم مفعمول، اسم مکان، اسم مبالغه، فعل ماضی، فعل مضارع، مصدر، حرف جر و ...)

«آقای مسلمی» کشاورز است. او در روستای پطرود از استان مازندران سکونت دارد. او مردی راستگو و بسیار شکیبا و محترم است. روزی از روزها جمعی از مسافرین را روبروی مسجد روستا دید. پس رفت و از آن ها درباره ایستادنشان پرسید. پس گفتند: خودریمان خراب شده است.

پس آقای مسلمی با دوستش که تعمیرار ماشین است تماس گرفت. تا خودروی آن ها را تعمیر کند و دوستش آمد و خودرویشان را با تراکتور کشید و آن را به تعمیرگاه برد.

نوع اعراب:

مُزارِعٌ: اسم فاعل  -  یَسکُنُ: فعل مضارع  -  صادِقٌ: اسم فاعل  -  صَبّارٌ: اسم مبالغه  -  مُحتَرَمٌ: اسم مفعول  -  مِنَ: حرف جر  -  المُسافِرینَ: اسم فاعل  -  واقِفینَ: اسم فاعل  -  مَسجِدِ: اسم مکان  -  ذَهَبَ: فعل ماضی  -  عَن: حرف جر  -  مُعَطَّلَهٌ: اسم مفعول

مُصَلِّحِ: اسم فاعل  -  یُصَلِّحَ: فعل ماضی  -  مَوقِفِ: اسم مکان  -  تَصلیحِ: مصدر

ب. هو مصلحٌ السَّیارات.

دوست آقای مسلمی چه کاره است؟

او تعمیرکار ماشین است.

ج. تِسعَه

فی قَریَهِ - بمحافَظَه - فی یوم - مِنَ الایّام - مِنَ المسافرین - بِالجراره - بالصَدیق - إلی موقِفِ - عن سَبَبِ.

چه تعداد جار و مجرور در متن وجود دارد؟

نُه تا

د. هو یعیشُ فی قریهِ بطرود بمُحافَظَهِ مازندران.

آقای مسلمی در کجا زندگی می کند؟

او در روستای پطرود در استان مازندران زندگی می کند.

ه. مفرد این کلمات را بنویسید.

سادَه: سیِّد             قُری: قَریَه              رِجال: رجُل

أیّام: یَوم                سَیّارات: سَیّارَه        مُصَلِّحُونَ: مُصَلّح

أصدِقاء: صدیق       مَواقِف: مَوقِف         جَرّارات: جرّارَه

جَماعات: جَماعه

عَیّنَ الکَلِمَهَ فی کُلِّ مَجموعَهٍ؛ مَعَ بَیانِ السَّبَبِ.

1- اَلأصدِقاء          اَلأحِبّاء          اَلأقرِباء            اَلأربِعاء   

2- الطّین             اَلمِلَفّ           اَلتُّراب             اَلحَجَر

3- اَلأعیُن            اَلأکتاف         اَلفَأس             اَلأسنان

4- اَلغُراب            اَلعُصفور       اَلحَمامَه            اَلمائِدَه

5- اَلعَظم            الّلَحم            اَلعام               اَلدَّم

6- اَلخیام            أمسِ            غَداً                  اَلیَوم

با بیان دلیل یک کلمه از کلمات هر مجموعه را انتخاب کنید.

1- اَلأربِعاء: از لحاظ معنایی متفاوت است.

دوستان     یاران     نزدیکان     چهارشنبه

2- اَلمِلَفّ: از لحاظ معنایی متفاوت است.

گِل     پرونده     خاک     سنگ

3- اَلفَأس: از لحاظ معنایی متفاوت است.

چشمان     کتف ها     تبر     دندان ها

4- اَلمائِدَه: از لحاظ معنایی متفاوت است.

کلاغ     گنجشک     کبوتر     سفره غذا

5- اَلعام: از لحاظ معنایی متفاوت است.

استخوان     گوشت     سال     خون

6- اَلخیام: از لحاظ معنایی متفاوت است.

چادرها     دیروز     فردا     امروز

اُکتُبِ المَحَلِّ الإعرابیَ لِلکَلِماتِ الّتی تَحتَها خَطِّ.

1 – (... رَبَّنا آتِنا فی الدُّنیا {حَسَنَة} وَ فی {الآخِرَةِ} حَسَنَهً ...) اَلبَقَرَهَ: 201

پروردگارا در دنيا به ما نيکی و در آخرت [نيز] نيكی بده

2- (... جاءَ {الحَقُّ} وَ زَهَقَ {الباطِلُ} ...) اَلإسراء: 81

حق آمد و باطل نابود شد

3- (وَاستَعینوا {بِالصَّبرِ} وَ الصَّلاةِ ...) اَلبَقَرَهَ: 45

از بردباری و نـماز ياری بجوييد

4- (فَإنَّ حِزبَ {اللهِ} هُمُ الغالِبون) اَلمائِدَه: 56

بی گمان حزب خدا چيره شدگان اند

5- ({کُلُّ} نَفسٍ {ذائِقَهُ} المُوتِ) آل عِمران: 185

هر كسی چشندۀ مرگ است

نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را بنویسید.

1- حَسَنَه: مفعول        آخرَة: مجرور به حرف جر

2- الحَق، الباطِل: هر دو فاعل

3- بِاصَّبر: مجرور به حرف جر

4- اللهٌ: مضافٌ الیه

5- کُلٌّ: مبتدا         ذائِقَهُ: خبر

اُکتُب کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلتّوضیحاتِ التّالیَهِ مِن کَلِماتِ نَصَّ الدِرسِ وَ اَلتَّمارین.

1- اِبنیَ الصَّغیرُ.                                                   

2- بِنتیَ الصَّغیرَهٌ.                                                  

3- أعلَی الجَبَلِ وَ رَأسُهُ.                                           

4- مَکانُ وُقوفِ السَّیّاراتِ وَالحافِلاتِ.                            

5- سَیّارَهٌ نَستَخدِمُها لِلعَمَلِ فِی المَزرَعَهِ.                      

6- صِفَهٌ لِجِهازٍ أو آلَهٍ أو آداهٍ بِحاجَهٍ إلی التَّصلیحِ.             

با توجه به کلمات متن درس و تمارین، کلمه ای مناسب برای توضیحات زیر بنویسید.

1- بُنَیَّ

پسر کوچکم

2- بُنَیَّتی

دخترِ کوچکم

3- القِمَّه

بالای کوه و سرِ آن (قلّه)

4- المَوقِفِ

جای ایستادن اتومبیل ها و اتوبوس ها (ایستگاه)

5- الجَرّارَه

خودرویی که برای کار در کشتزار آن را به کار می بریم (تراکتور)

6- المُعَطَّلَه

صفتی برای دستگاهی یا ابزاری یا دست افزاری که نیاز به تعمیر دارد (خراب)

لِلتَرجَمَهِ.

1- کَتَبَ: نوشت

قَد کُتِبَ التَّمرینُ:

لِمَ لا تَکتُبینَ دَرسَکِ؟

لَم تَکتُبُنی شَیئاً:

2- تَکاتَبَ: نامه نگاری کرد

اَلصِدّیقانِ تَکاتَبا:

رَجاءً؛ تَکاتَبا:

تَکاتَبَ الزِّمیلانِ:

3- مَنَعَ: بازداشت؛ منع کرد

لا تَمنَعنا عَنِ الخُرُوجِ:

مُنِعتُ عَنِ المَوادِّ السُّکِریّهِ:

شاهَدنا مانِعاً بِالطَّریق:

4- اِمتَنَعَ: خودداری کرد

لَن نَمتَنعَ عَنِ الخُرُوج:           

لا تَمتَنِعُوا عَنِ الأکلِ:

کانَ الحارِسُ قَدِامتَنَعَ عَنِ النَّوم:

5- عَمِلَ: کار کرد؛ عمل کرد

لِمَ ما عَمِلتُم بِواجِباتِکُم؟

أَ تَعلَموُنَ فی المَصنَعِ؟

اَلعُمّالُ مَشغولونَ بِالعَمَلِ:

6- عامَلَ: رفتار کرد

إلهی؛ عامِلنا بِفَضلِکَ:

إلهی؛ لا تُعامِلنا بِعَدلِکَ:

کانُوا یُعامِلونَنا جَیِّداً:

7- ذَکَرَ: یاد کرد

قَد ذَکَرَ المُؤمِنُ رَبِّهِ:

ذُکِرتَ بِالخَیرِ:

قَد یَذکُرُ الأستاذُ تَلامیذَهُ القُدَماءَ:

8- تَذَکَّرَ: به یاد آورد

جَدّی وَ جَدَّتی تَذَکَّرانی:

لا أتَذَکَّرُکَ یا زَمیلی:

سَیَتَذَکُّرَنا المُدَرِّسُ:

ترجمه کنید.

1- کَتَبَ: نوشت

قَد کُتِبَ التَّمرین: تمرین نوشته شده است

لُمَ لا تَکتُبینَ دَرسَکِ: چرا درسَت را نمی نویسی؟

لَم تَکتُبی شَیئاً: چیزی ننوشتی؟

2- تَکاتَبَ: نامه نگاری کرد

الصِّدیقانِ تَکاتَبا: آن دو دوست به هم نامه نگاری کردند. دوستان به هم نامه نگاری کردند.

رَجاءً تَکاتَبا: لطفا، با هم نامه نگاری کنید.

تَکاتَبَ الزَّمیلانِ: آن دو همکلاسی با هم نامه نگاری کردند.

3- مَنَعَ: بازداشت؛ منع کرد

مُنِعتُ عَنِ المَوادِّ السُّکِریّهِ: از مواد قندی منع شدم.

لا تَمنَعْنا عَنِ الخُروجِ: ما را از بیرون رفتن منع نکن.

شاهَدنا مانِعاً بِالطَّریق: مانعی را در راه دیدیم.

4- اِمتَنَعَ: خودداری کرد

لَن نَمتَنعَ عَنِ الخُرُوج: از خروج خودداری نخواهیم کرد.

لا تَمتَنِعُوا عَنِ الأکلِ: از خوردن خودداری نکنید.

کانَ الحارِسُ قَدِ امتَنَعَ عَنِ النَّوم: نگهبان از خواب خودداری کرده بود.

5- عَمِلَ: کار کرد؛ عمل کرد

لِمَ ما عَمِلتُم بِواجِباتِکُم؟ چرا به تکالیفتان عمل نکردید.

أَ تَعلَموُنَ فی المَصنَعِ؟ آیا در کارخانه کار می کنید؟

اَلعُمّالُ مَشغولونَ بِالعَمَلِ: کارگاران مشغول کارند.

6- عامَلَ: رفتار کرد

إلهی؛ عامِلنا بِفَضلِکَ: خدایا، با بخششت با ما رفتار کن.

إلهی؛ لا تُعامِلنا بِعَدلِکَ: خدایا، با عدلت با ما رفتار نکن.

کانُوا یُعامِلونَنا جَیِّداً: با ما خوب رفتار می کردند.

7- ذَکَرَ: یاد کرد

قَد ذَکَرَ المُؤمِنُ رَبِّهِ: مؤمن پروردگارش را یاد کرده است.

ذُکِرتَ بِالخَیرِ: به خیر یاد کرده شدی.

قَد یَذکُرُ الأستاذُ تَلامیذَهُ القُدَماءَ: گاهی استاد از دانش آموزان قدیمش یاد می کند.

8- تَذَکَّرَ: به یاد آورد

جَدّی وَ جَدَّتی تَذَکَّرانی: پدربزرگم و مادربزرگم من را به یاد آوردند.

لا أتَذَکَّرُکَ یا زَمیلی: ای همکارم، تو را به یاد نمی آوردم.

سَیَتَذَکُّرَنا المُدَرِّسُ: دبیر ما را به یاد خواهد آورد.

تَرجِمِ النَصَّ التّالیَ؛ ثُمَّ عَیِّنِ المَحَلِّ الاعرابیَّ لِما تَحتَهُ خَطِّ.

سَمَکَهُ السَّهمِ

{سَمَکَهُ} السَّهمِ مِن أعجَبِ الأسماکِ فِی الصَّیدِ. إنَّها تُطلِقُ قَطَراتِ الماءِ {مُتَتالِیَهً} مِن فَهِما إلی {الهَواءِ} بِقُوَّهٍ تُشبِهُ إطلاقَ السَّهمِ وَ تُطلِقُ هذاَ السَّهمَ المائیَّ فِی اتِّجاهِ الحَشَراتِ فَوقَ الماءِ؛ وَ عِندَما تَسقُطُ {الحَشَرَهُ} عَلی سَطحِ {الماءِ} تَبلَغُها {حَیَّهً}.

{هُواهُ} أسماکِ الزیّینَهِ {مُعجَبوُنَ} بِهذِهِ السَّمَکَهِ؛ وَلکِنَّ تَغذیَتَها صَعبَهٌ عَلَیهِم؛ لِأَنَّها تُحِبَّ أن تَأکُلَ {الفَرائِسَ} {الحَیَّهَ.}

سَمَکَهُ التّیلابیا

سَمَکَهُ التّیلابیا مِن أغرَبِ الأسماکِ تُدافِعُ عَن {صِغارِ}ها وَ {هِیَ تَسیرُ مَعَها}. إنَّها تَعیشُ فی شَمالِ إفریقیا. وَ هذِهِ السَّمَکَهُ تَبلَعُ {صِغارَ}ها عِندَ الخَطَرِ؛ ثُمَّ تُخرِجُها بَعدَ زَوالِهِ.

متن زیر را ترجمه کنید سپس نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را مشخص کنید.

ماهیِ تیرانداز

ماهیِ تیرانداز عجیب ترین ماهی در شکار کردن است. او قطره های آب را به صورت پی در پی به قدرتی که شبیه رها ساختن تیر است از دهانش به سوی هوا رها می کند و این تیرِ آبی را در جهت حشرات روی آب رها می کند و وقتی که حشره روی سطح آب می افتد، آن را زنده می بلعد.

علاقه مندان به ماهی های زینتی شیفته این ماهی ها هستند: ولی غذا دادن به آن ها برایشان سخت است: زیرا این ماهی شکارهای زنده را ترجیح می دهند.

ماهیِ تیلابیا

ماهیِ تیلابیا، از عجیب ترین ماهی هاست که از بچه هایش (نوزادانش) در حالیکه همراهشان حرکت می کند دفاع می کند. او در شمال آفریقا زندگی می کند و این ماهی هنگام خطر بچه هایش را می بلعد: سپس پس از برطرف شدن خطر آن ها را خارج می کند.

اعراب کلمات:

سَمَکَهُ: مبتدأ – مُتَتالِیَهً: قید حالت – الهَواءِ: مجرور به حرف جر – الحَشَرَهُ: فاعل – الماءِ: مضاف الیه – حَیَّهً: قید حالت

هُواهُ: مبتدأ – مُعجَبوُنَ: خبر – الفَرائِسَ: مفعول – الحَیَّهَ: صفت

صِغارِ: مجرور به حرف جر – هِیَ تَسیرُ مَعَها: قید حالت – صِغارَ: مفعول

عَيِّنِ «الحْالَ» فِي العِباراتِ التاّليةَِ.

1- مَنْ عاشَ بِوَجْهَينِ، ماتَ خاسِراً.

2- أقَوَی النّاسِ مَنْ عَفا عَدوَّهُ مُقتَدِراً.

3- عِندَ وُقوعِ الْمَصائِبِ تَذهَبُ الْعَداوَةُ سَريعَةً.

4- مَنْ أذَنْبَ وَ هوَ يَضْحَكُ، دَخَلَ النّارَ وَ هوَ يَبکي.

5- يَبقَی الْمُحسِنُ حَيّاً وَ إنْ نُقِلَ إلیٰ منازِلِ الأمواتِ.

6- إذا طلَبَتْ أنْ تَنجَحَ في عَمَلِكَ فَقُمْ بهِ وَحيدا وَ لا تتَوََکَّل عَلَی النّاسِ.

قید حالت را در عبارات زیر مشخص کنید.

1- قید حالت: خاسِراً

هر کس با دورویی زندگی کند زیانکار می میرد.

2- قید حالت: مُقتَدِراً

نیرومندترین مردم کسی است که در حال اقتدار از دشمنش درگذرد.

3- قید حالت: سَريعَةً

هنگام وقوع مصیبت ها، دشمنی به سرعت از بین می رود.

4- قید حالت: هوَ يَضْحَكُ، هوَ يَبکي

هرکس گناه کند در حالی که می خندد، به جهنم وارد می شود در حالیکه گریه می کند.

5- قید حالت: حَيّاً

نیکوکار زنده می ماند اگرچه به منزل های مردگان منتقل شده باشد.

6- قید حالت: وَحيداً

هرگاه خواستی در کارت موفق شوی پس تنهایی به آن اقدام کن و به مردم توکّل نکن.

عَیِّنِ الصَّحیحَ فِي الْمُفرَدِ وَ جَمعِهِ.

1- سَمَکَة ، سَمَکات                          11- تِمثال ، أَمثِلَة

2- ذِکْریٰ ، ذِکْرَيات                          12- سِنّ ، سَنَوات

3- فرَيسَة ، فرَائِس                         13- عَصْر ، عُصور

4- قُربان ، قَرابين                            14- صَنَم ، أَصنام

5- خَطيئَة ، أَخطاء                           15- حاجّ ، حُجّاج

6- طعَام ، مَطاعِم                           16- دَمْع ، دُموع

7- دَعْوَة ، دَعَوات                            17- وَجْه ، وُجوه

8- کتِابةَ ، کتِابات                            18- بِنت ، أَبناء

9- شَعْب ، شُعَب                            19- إلٰه ، آلِهَة

10- عَظمْ ، أعَاظِم                            20- آيَة ، آيات

در مفرد و جمع های ذکر شده، موارد صحیح را مشخص کنید.

1- سَمَکَة ، سَمَکات (درست)                          11- تِمثال ، أَمثِلَة (نادرست)

2- ذِکْریٰ ، ذِکْرَيات (درست)                          12- سِنّ ، سَنَوات (نادرست)

3- فرَيسَة ، فرَائِس (درست)                        13- عَصْر ، عُصور (درست)

4- قُربان ، قَرابين (درست)                           14- صَنَم ، أَصنام (درست)

5- خَطيئَة ، أَخطاء (نادرست)                        15- حاجّ ، حُجّاج (درست)

6- طعَام ، مَطاعِم (نادرست)                        16- دَمْع ، دُموع (درست)

7- دَعْوَة ، دَعَوات (درست)                           17- وَجْه ، وُجوه (درست)

8- کتِابةَ ، کتِابات (درست)                           18- بِنت ، أَبناء (نادرست)

9- شَعْب ، شُعَب (نادرست)                         19- إلٰه ، آلِهَة (درست)

10- عَظمْ ، أعَاظِم (نادرست)                         20- آيَة ، آيات (درست)

اَلکُتُبُ طَعامُ الفِکرِ

(عَن کِتابِ «أنَا» لِعَبّاس مَحمود العَقّاد؛ بِتَصَرُّفٍ)

إنَّ الکُتُبَ طَعامُ الفِکرِ؛ وَ لِکُلِّ فِکرٍ طَعامٌ؛ کَما توجَدُ أَطعِمَهٌ لِکُلِّ جِسمٍ. وَ مِن مَزایَا الجِسمِ القَویِّ أَنَّهُ یَجذِبُ غِذاءً مُناسِباً لِنَفسِهِ؛ وَ کَذلِکَ الإنسانُ العاقِلُ یَستَطیعُ  أَن یَجِدَ غِذاءً فِکریاً فی کُلِّ مَوضوعٍ؛ وَ إنَّ التَّحدیدَ فِی اختیارِ الکُتُبِ کَالتَّحدیدِ فِی اختیارِ الطَّعامِ؛ کِلاهُما لا یَکونَ إلّا لِطِفلٍ أَو مَریضٍ. فَأقرَأ ما تُحِبُّ مِنَ الکُتُبِ؛ إذا کانَ لَکَ فِکرٌ قادرٌ؛ تَستَطیعُ بِهِ أَن تَفهَمَ ما تَقرَأَ؛ فَ التَّجارَبُ لا تُغنینا عَنِ الکُتُبِ؛ لِأَنَّ الکُتُبَ تَجارِبُ اَلأُمَمِ عَلی مَرِّ آلافِ السِّنینَ؛ وَ لا یُمکِنُ أَن تَبلُغَ تَجرِبَهُ الفَردِ الواحِدِ أَکثَرَ مِن عَشَراتِ السِّنینَ.

وَ لا أَُظُنُّ أَنَّ هُناکَ کُتُباً مُکَرَّرَهً؛ لِأَنّی أَعتَقِدُ أَنَّ الفِکرَهَ الواحِدَهَ إذا طَرَحَها أَلفٌ کاتِبٍ؛ أصبَحَت أَلفَ فِکرَهٍ و وَ لِهذا أُریدُ أَن أقرَأَ فی المَوضوعِ الواحِدِ آراءَ عدَّهِ کُتابٍ؛ لِأَنَّ هذا العَمَلَ أَمتَعُ وَ أَنفَعُ مِن قِراءَهِ المَوضوعاتِ المُتِعَدِّدَهِ؛ فَمَثَلاً أَقرَأُ فی حَیاهِ «نابلیون» آراءَ ثَلاثینَ کاتِباً؛ وَ أَنَا واثِقٌ أَنَّ کُلَّ کاتِبٍ قَد وَصَفَ نابلیون بِأَوصافٍ لا تُشبِهُ أَوصافَ الکُتّابِ الآخَرینَ.

فَرُبَّ کِتابٍ یَجتَهِدُ القاریٌ فی قِرائَتِهِ؛ ثُمَّ لا یَخرُجُ مِنهُ بِفائِدَهٍ؛ وَ رُبَّ کِتابٍ یَتَصَفَّحُهُ قارئُهُ؛ فَیُوَثَّرُ فی نَفسِهِ تَأثیراً عَمیقاً یَظهَرُ فی آرائِهِ. اَما الکِتابُ المُفیدُ فَهُوَ الَّذی یَزیدُ مَعرِفَتَکَ فِی الحَیاهِ وَ قوَّتَکَ عَلَی الفَهمِ وَالعَمَلِ؛ فَإذا وَجَدتَ ذلکَ فی کِتابٍ؛ کانَ جَدیراً بِالعِنایَهِ وَ التَّقدیرِ.

اَلعَقّادُ أَدیبٌ وَ صَحَفیٍ وَ مُفَکِّرٌ وَ شاعِرٌ مِصریٌ؛ اُمُّهُ مِن اَصلٍ کُردیٍ. فَکانَ العَقّادُ لا یَرَی الجَمالَ إلّا الحُریَّهَ؛ وَ لِهذا لا نُشاهِدُ فی حَیاتِهِ إلّاَ النِّشاطَ عَلی رَغمِ ظُروفِهِ القاسِیَهِ.

یُقالُ إنَّهُ قَرَءَ آلافَ الکُتُبِ. وَ هوَ مِن أَهَمِّ الکُتّابِ فی مِصرَ. فَقَد أَضافَ إلی المَکتَبَهِ العُرَبَّیهِ أَکثَرَ مِن مِئَهِ کِتابٍ فِی المَجالاتِ المُختَلِفَهِ.

ما دَرَسَ العَقّادُ إلّا فِی المُرحَلَهِ اَلاِبتِدائیَهِ؛ لِعَدَمِ وجودِ مَدرَسَهٍ ثانَویَّهِ فی مُحافَظَهِ أَسوان الَّتی ولِدَ وَ نَشَأَ فیها. وَ مَا استَطاعَت أُسرَتُهُ أَن تُرسِلَهُ إلی القاهِرَهِ لِتَکمیلِ دِراسَتِهِ. فَمَا اعتَمَدَ العَقّادُ إلّا عَلی نَفسِهِ. فَقَد تَعَلَّمَ الإنجزیلیهِ مِنَ السُّیاحِ الَّذینَ کانوا یَأتونَ إلی مِصرَ لِزیارَهِ الآثارِ التّاریخیَّهِ.

ترجمه و پاسخ به سوالات:

اَلکُتُبُ طَعامُ الفِکرِ

کتاب ها خوراک اندیشه اند.

(عَن کِتابِ «أنَا» لِعَبّاس مَحمود العَقّاد؛ بِتَصَرُّفٍ)

(از کتاب «من» نوشته عباس محمود عقّاد اقتباس شده است.)

إنَّ الکُتُبَ طَعامُ الفِکرِ؛ وَ لِکُلِّ فِکرٍ طَعامٌ؛ کَما توجَدُ أَطعِمَهٌ لِکُلِّ جِسمٍ. وَ مِن مَزایَا الجِسمِ القَویِّ أَنَّهُ یَجذِبُ غِذاءً مُناسِباً لِنَفسِهِ؛ وَ کَذلِکَ الإنسانُ العاقِلُ یَستَطیعُ  أَن یَجِدَ غِذاءً فِکریاً فی کُلِّ مَوضوعٍ؛ وَ إنَّ التَّحدیدَ فِی اختیارِ الکُتُبِ کَالتَّحدیدِ فِی اختیارِ الطَّعامِ؛ کِلاهُما لا یَکونَ إلّا لِطِفلٍ أَو مَریضٍ. فَأقرَأ ما تُحِبُّ مِنَ الکُتُبِ؛ إذا کانَ لَکَ فِکرٌ قادرٌ؛ تَستَطیعُ بِهِ أَن تَفهَمَ ما تَقرَأَ؛ فَ التَّجارَبُ لا تُغنینا عَنِ الکُتُبِ؛ لِأَنَّ الکُتُبَ تَجارِبُ اَلأُمَمِ عَلی مَرِّ آلافِ السِّنینَ؛ وَ لا یُمکِنُ أَن تَبلُغَ تَجرِبَهُ الفَردِ الواحِدِ أَکثَرَ مِن عَشَراتِ السِّنینَ.

کتاب ها خوراک های اندیشه اند و هر اندیشه ای خوراکی دارد. همان گونه که برای هر بدنی خوراکی ای وجود دارد. و از مزیت های بدن نیرومند این است که خوراکی مناسب خودش جذب می کند. و همچنین انسانِ دانا می تواند که در هر موضوعی خوراکی فکری بیابد. و محدودسازی در گزینش کتاب «کتاب ها» مانندِ محدودسازی در گزینش خوراک «خوراک ها» است. هر دوی اینها جز برای کودکی یا بیماری نیست. پس اگر اندیشه ای توانمند داری که به کمک آن می توانی آنچه را می خواهی بفهمی، از میان کتاب ها هرچه را دوست داری بخوان. تجربه ها ما را از کتاب ها، بی نیاز نمی کنند. زیرا کتاب ها تجربه های امت ها در گذر هزاران سال هستند. و امکان ندارد که تجربه یک فرد بیشتر از ده ها سال باشد.

وَ لا أَُظُنُّ أَنَّ هُناکَ کُتُباً مُکَرَّرَهً؛ لِأَنّی أَعتَقِدُ أَنَّ الفِکرَهَ الواحِدَهَ إذا طَرَحَها أَلفٌ کاتِبٍ؛ أصبَحَت أَلفَ فِکرَهٍ و وَ لِهذا أُریدُ أَن أقرَأَ فی المَوضوعِ الواحِدِ آراءَ عدَّهِ کُتابٍ؛ لِأَنَّ هذا العَمَلَ أَمتَعُ وَ أَنفَعُ مِن قِراءَهِ المَوضوعاتِ المُتِعَدِّدَهِ؛ فَمَثَلاً أَقرَأُ فی حَیاهِ «نابلیون» آراءَ ثَلاثینَ کاتِباً؛ وَ أَنَا واثِقٌ أَنَّ کُلَّ کاتِبٍ قَد وَصَفَ نابلیون بِأَوصافٍ لا تُشبِهُ أَوصافَ الکُتّابِ الآخَرینَ.

و گمان نمی کنم که کتاب های تکراری وجود داشته باشد. زیرا من بر این باورم که یک فکر را اگر هزار نویسنده مطرح کنند هزار فکر می شود. و بنابراین میخواهم در یک موضوع  یکسان نظرهای چند نویسنده را بخوانم. زیرا این کار از خواندن موضوع های متعدد، لذت بخش تر و سودمندتر است. مثلا در مورد زندگی نابلئون نظرات سی نویسنده را می خوانم. و من مطمئنم که هر نویسنده ای «ناپلئون» را به ویژگی هایی وصف کرده است که مانند ویژگی های نویسندگان دیگر نیست.

فَرُبَّ کِتابٍ یَجتَهِدُ القاریٌ فی قِرائَتِهِ؛ ثُمَّ لا یَخرُجُ مِنهُ بِفائِدَهٍ؛ وَ رُبَّ کِتابٍ یَتَصَفَّحُهُ قارئُهُ؛ فَیُوَثَّرُ فی نَفسِهِ تَأثیراً عَمیقاً یَظهَرُ فی آرائِهِ. اَما الکِتابُ المُفیدُ فَهُوَ الَّذی یَزیدُ مَعرِفَتَکَ فِی الحَیاهِ وَ قوَّتَکَ عَلَی الفَهمِ وَالعَمَلِ؛ فَإذا وَجَدتَ ذلکَ فی کِتابٍ؛ کانَ جَدیراً بِالعِنایَهِ وَ التَّقدیرِ.

و چه بسا کتابی که خواننده، در خواندن آن سخت تلاش کند، سپس سودی از آن نبرد. و چه بسا کتابی که خواننده اش آن را سریع مطالعه کند «ورق بزند»: اما تأثیری ژرف در دیدگاه او بگذارد. اما کتاب سودمند کتابی است که شناختِ تو را در زندگی و توان تو را بر فهمیدن و عمل کردن افزایش دهد. و اگر این را در کتاب یافتی، شایان توجه و قدردانی است.

اَلعَقّادُ أَدیبٌ وَ صَحَفیٍ وَ مُفَکِّرٌ وَ شاعِرٌ مِصریٌ؛ اُمُّهُ مِن اَصلٍ کُردیٍ. فَکانَ العَقّادُ لا یَرَی الجَمالَ إلّا الحُریَّهَ؛ وَ لِهذا لا نُشاهِدُ فی حَیاتِهِ إلّاَ النِّشاطَ عَلی رَغمِ ظُروفِهِ القاسِیَهِ.

عقّاد ادیب، روزنامه نگار، اندیشمند و شاعری مصری است: مادر او اصالت کُردی دارد. عقّاد زیبایی را فقط در آزادی می دید. «عقّاد زیبایی را در چیزی به جز آزادی نمی دید». و بنابراین در زندگی اش با وجود شرایطِ دشوارش چیزی به جز نشاط نمی بینیم.

یُقالُ إنَّهُ قَرَءَ آلافَ الکُتُبِ. وَ هوَ مِن أَهَمِّ الکُتّابِ فی مِصرَ. فَقَد أَضافَ إلی المَکتَبَهِ العُرَبَّیهِ أَکثَرَ مِن مِئَهِ کِتابٍ فِی المَجالاتِ المُختَلِفَهِ.

گفته می شود او هزاران کتاب خوانده است. و او از مهم ترین نویسندگان در مصر است . بی گمان، او بیشتر از صد کتاب در زمینه های گوناگون به کتابخانه عربی افزوده است.

ما دَرَسَ العَقّادُ إلّا فِی المُرحَلَهِ اَلاِبتِدائیَهِ؛ لِعَدَمِ وجودِ مَدرَسَهٍ ثانَویَّهِ فی مُحافَظَهِ أَسوان الَّتی ولِدَ وَ نَشَأَ فیها. وَ مَا استَطاعَت أُسرَتُهُ أَن تُرسِلَهُ إلی القاهِرَهِ لِتَکمیلِ دِراسَتِهِ. فَمَا اعتَمَدَ العَقّادُ إلّا عَلی نَفسِهِ. فَقَد تَعَلَّمَ الإنجزیلیهِ مِنَ السُّیاحِ الَّذینَ کانوا یَأتونَ إلی مِصرَ لِزیارَهِ الآثارِ التّاریخیَّهِ.

عقّاد فقط در دوره دبستان درس خوانده است زیرا در استان أسوانی که به دنیا آمده بود و بزرگ شده بود مدرسه متوسطه وجود نداشت. و خانواده اش نتوانست که برای کامل کردن تحصیلاتش او را به قاهره بفرستد. عقّاد به کسی جز خودش تکیه نکرد. او انگلیسی را از جهانگردانی «گردشگرانی» که برای دیدن آثار تاریخی به مصر می آمدند یاد گرفت.

. عَیِّنِ الصَّحیحَ وَ الخَطَأَ حَسَبَ النَصِّ الدَّرسِ.

1- دَرَسَ الْعَقّادُ في جامِعَةِ أَنقَرَة وَ حَصَلَ عَلیٰ دُکتوراه فَخريَّةٍ مِنها.

2- رُبَّ کِتابٍ تَجتَهِدُ فی قِرائَتِهِ؛ ثُمَّ لا تَحصُلُ عَلی فائِدَهٍ مِنهُ.

3- اَلکُتُبُ تَجارِبُ آلافِ العُلَماءِ عَلی مَرِّ السِّنینَ.                                          

4- تَحدیدُ قِرائَهِ الکُتُبِ نافِعٌ فی رَأیِ الکاتِبِ.

5- یَعتَقِدُ العَقّادُ أنَّ الجَمالَ جَمالُ الحُرِّیَهِ.

6- لا طَعامَ لِفِکرِ الإنسانِ.

الف) با توجه به متن درس درست و غلط را مشخص کنید.

1- عقاد در دانشگاه آنکارا درس خواند و از آن دکترای افتخاری به دست آورد. ص

2- چه بسا کتابی که در خواندن آن تلاش می کنی سپس سودی از آن به دست نمی آوری. غ

3- کتابها تجربه های هزاران دانشمند در گذر سالها است. غ

4- محدودسازی خواندن کتابها از نظر نویسنده سودمند است. ص

5- عقاد بر این باور است که زیبایی زیبایی آزادی است. ص

6- هیچ خوراکی برای اندیشه انسان نیست. غ

ب. أَجِب عَنِ الأسئِلَهِ التّالِیَهِ حَسَبَ نَصِّ الدَّرسِ.

1- لِماذا لَم یُواصِلِ العَقّادُ دِراسَتَهُ فِی المَدرِسَهِ الثّانَویهِ؟

2- بِأَیِّ شَیءٍ شَبَهَ العَقّادُ التَّحدیدَ فِی اختیارِ الکُتُبِ؟

3- کَم کِتاباً أضافَ العَقّادُ إلَی المَکتَبَهِ اَلعَرَبیَّهِ؟

4- مِمَّن تَعَلَّمَ العَقّادُ اللّغَهَ الاِنجِلیزیَّهَ؟

5- ما هُوَ مِقیاسُ الکُتُبِ المُفیدَهِ؟

6- ما هیَ مَزایَا الجِسمِ اَلقَویِّ؟

ب) با توجه به متن درس سؤالات زیر را پاسخ دهید.

1- چرا عقاد درسش را در دبیرستان ادامه نداد؟

لِعَدَمَ وُجودِ مَدرَسَهً ثانویهٌ فی مُحافَظَهِ أسوان الّتی ولدَ وَنَشَد فیها.

به دلیل نبودن دبیرستان در استان اسوان که در آن متولد شد و پرورش یافت.

2- عقاد محدود کردن در برگزیدن کتابها را به چه چیزی تشبیه کرد؟

ستَه التجدیدَ فی اختیار الکُتُبِ کَالتجدید فی اختیار الطّعام

محدود کردن در برگزیدن کتابها را به محدود کردن در برگزیدن غذا همانند کرد.

3- عقاد چند کتاب به کتابخانه عربی افزود؟

أضافَ إلی المکنه العربیهَ الکنز مِن مئهِ کِتابٍ.

او به کتابخانه عربی بیشتر از یک صد کتاب افزود.

4- عقاد زبان انگلیسی را از چه کسانی آموخت؟

تَعَلَّمَ الإنجزلیه منَ السیّاحِ الذینَ کانوا یأتونَ إلی مصرِ لِزیاره الأثار التاریخیه.

از گردشگرانی که برای دیدن آثار تاریخی به مصر می آمدند.

5- سنجه [شناسایی] کتابهای سودمند چیست؟

الکتابُ المفیدُ هوالّذی یُریدُ معرفتِکَ فی الحیاه و فوتک عَلَی الفهمِ والعَمَلِ.

کتاب سودمند کتابی است که شناخت تو را به زندگی و نیرویت را به فهم و عمل می افزاید.

6- مزایای بدن نیرومند چیست؟

مِن مزایَا الجِسمِ القوسِ انه یجذبُ غذاء مناسِباً لنَفسِهِ.

از مزایای بدن نیرومند آن است که غذای مناسب برای خودش را جذب می کند

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِم ما یَلی؛ ثُمَّ عَیِّنِ المُستثنی وَ المُستَثنی مِنهُ.

1- (... کُلُّ شَیءٍ هالِکٌ إلّا وَجهَهُ ...)   اَلقَصَص: 88

2- فَسَجَدَ المَلائِکَهُ کُلُّهُم اَجمَعونَ إلّا ابلیسَ استَکبَرَ وَ کانَ مِنَ الکافِرینَ)  ص: 73 و 74

3- کُلُّ عَینٍ باکِیَهٌ یَومَ القیامَهَ إلّا ثَلاثَ أَعیُنٍ: عَینٌ سَهِرَت فِی سَبیلِ اللهِ؛ وَ عَینٌ  غُضَّت عَن مَحارِمِ اللهِ؛ وَ عَینٌ فاضَت مِن خَشیَهِ اللهِ.  رَسول الله (ص)

4- کُلُّ وعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إلّا وِعاءَ العِلمِ؛ فَانَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ. اَلإمامُ عَليّ (ع)

5- کُلُّ شَیءٍ یَرخُصُ إذا کَثُرَ إلّا الأدَبَ؛ فَأنَّهُ إذا کَثُرَ غَلا.  مَثَل عَرَبيّ

6- لا تَعْلَمُ زَميلاتي اللُّغَةَ الْفَرَنسيَّةَ إلّا عَطيَّةَ.

7- حَلَّ الطُّلّابُ مَسائِلَ الرّياضيّاتِ إلّا مَسأَلَةً.

خودت را بیازمای: موارد زیر را ترجمه کنید سپس مستثنی و مستثنی منه را مشخص کنید.

1- همه چیز جز چهره او نابود شدنی است.

مستثنی: وَجهَ

مستثنی مِنْهُ: کُلُّ شَیءٍ

2- پس همه فرشتگان با هم سجده کردند، به جز شیطان که خود را بزرگ یافت و از کافران شد.

مستثنی: إبلیسَ

مستثنی مِنْهُ: المَلائکَهُ

3- هر چشمی روز رستاخیز گریان است، به جز سه چشم: چشمی که در راه خدا بیدار مانده و چشمی که از محارم بر هم نهاده شده و چشمی که از پروای خدا لبریز شده است.

مستثنی: ثَلاثَ أعیُن

مستثنی مِنْهُ: کُلُّ عَینٍ

4- هر ظرفی با آنچه در آن نهاده شده تنگ می شود، به جز ظرف دانش: زیرا به کمک آن فراخ می شود.

مستثنی: وِعاءَ العِلمِ

مستثنی مِنْهُ: کُلُّ وِعاءٍ

5- هر چیزی به جز ادب هرگاه زیاد شود ارزان می شود؛ زیرا ادب هرگاه زیاد شود پر بها می شود.

مستثنی: الأدَبَ

مستثنی مِنْهُ: کُلُّ شَیءٍ

6- هم شاگردیانم به جز عطیه زبان فرانسه نمی دانند.

مستثنی: عَطیَّهَ

مستثنی مِنْهُ: زَمیلاتی

7- دانش آموزان به جز یک مسئله [همه] مسایل ریاضی را حل کردند.

مستثنی: مَسأَلَهً

مستثنی مِنْهُ: مَسائِلَ الرّیاضیّاتِ

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِمِ العِباراتِ التّالیهَ.

1- (وَ مَا الحیاهُ الدُّنیا إلّا لَعِبٌ وَ لَهوٌ ...) اَلأنعام: 32

2- (لا یَبأَسُ مِن رَوحِ اللهِ إلّا القَومِ الکافِرونَ) یوسُف: 87

3- (إنَّ الإنسانَ لَفی خُسرٍ إلّا الَّذینَ آمَنوا وَ عَمِلوُا الصّالِحاتِ ...) اَلعَصر: 2 و 3

4- اِشتَرَیتُ أَنواعَ الفاکِهَهِ إلّا أَناناسَ.

5- قَرَأتُ الکِتابَ إلّا مَصادِرَهُ.

خودت را بیازمای: عبارات زیر را ترجمه کنید.

1- و زندگی دنیا جز بازی و سرگرمی نیست

2- جز قوم کافران از رحمت خدا ناامید نمی شوند.

3- بی گمان، انسان در زیان است: مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند.

4- انواع میوه ها را به جز آناناس خریده ام.

5- کتاب را به جز منابعِ آن خواندم.

اُکتُب کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلتوضیحاتِ التّالیَهِ مِن کَلِماتِ المُعجَمِ.

1- جَعَلَهُ غَنیّاً لا حاجَهً لَهُ.                                 

2- شَخصٌ یَکتُبُ مَقالاتٍ فِی الصُّحُفِ.                   

3- اَلمَرحَلَهُ الدَّراسیَهُ بَعدَ اِلإبتِدائِیَةِ.                       

4- اَلعالِمُ الّذی لَهُ اَفکارٌ عَمیقَهٌ وَ حَدیثَةٌ.                 

5- اَلأوضاعُ وَ الأحوالُ الّتی نُشاهِدُها حَولَنا.

برای توضیحات داده شده از کلمات موجود در واژه نامه درس، کلمه مناسبی انتخاب کنید.

1- أغنی: بی نیاز گردانید

او را بی نیاز ساخت که احتیاجی نداشته باشد.

2- الصَّحفی: روزنامه نگار

شخصی که در روزنامه (روزنامه ها) مقاله می نویسد.

3- التانویَّه: دبيرستان

مرحله تحصیلی پس از دبستان.

4- المُفَکِّر: انديشمند

دانشمندی که اندیشه های ژرف و نو دارد.

5- الطُّروف: شرايط

اوضاع و احوالی که پیرامونمان می بینیم.

ضَع فی الفَراغِ کَلِمَهً مُناسِبَهً مِنَ الکَلیماتِ التّالِیَهِ.

1- سِعرُ العِنَبِ .................... فی نِهایَهِ الصَّیفِ بِسَبَبِ وُفورِهِ فِی السُّوقِ.

یَغلو            یَرخُصُ            یَکثُرُ            یَغُضُّ

2- أعطَی المُدیرُ مَسئولِیَةَ المَکتَبَةِ لِزَمیلی وَ هُوَ ............... بِها.

جَدیرٌ            شَلّالٌ            تِلفازٌ            ظُروفٌ

3- ذَهَبنا إلیَ البُستانِ وَ ............... التُّفّاحاتِ وَ الُّرُمّاناتِ.

طَبَعنا            تَصَفَّحنا            رَکِبنا            أکَلنا

4- صَنَعتُ ............. جَمیلاً مِن خَشَبِ شَجَرَهِ الجَوزِ.

وِعاءً            زُجاجاً            حَدیداً            نُحاساً

5- حارِسُ الفُندُقُ .............. کُلَّ الَّیلِ مَعَ زَمیلِهِ.

یُخَفِّضُ            یُمَرِّرُ            یَقذِفُ            یَسهَرُ 

در جای خالی کلمه مناسبی از کلمات داده شده را قرار دهید.

1- سِعرُ العِنَبِ ...یَرخُصُ... فی نِهایَهِ الصَّیفِ بِسَبَبِ وُفورِهِ فِی السُّوقِ.

قیمت انگور در پایان تابستان به دلیل فراوانی آن در بازار ارزان است.

2- أعطَی المُدیرُ مَسئولِیَةَ المَکتَبَةِ لِزَمیلی وَ هُوَ ...جَدیرٌ... بِها.

مدیر مسئولیت کتابخانه را به همکار من داده و او شایسته آن است.

3- ذَهَبنا إلیَ البُستانِ وَ ...أکَلنا... التُّفّاحاتِ وَ الُّرُمّاناتِ.

به باغ رفتیم و سیب و انار خوردیم.

4- صَنَعتُ ...وِعاءً... جَمیلاً مِن خَشَبِ شَجَرَهِ الجَوزِ.

من یک کاسه زیبا از چوب گردو درست کردم.

5- حارِسُ الفُندُقُ ...یَسهَرُ... کُلَّ الَّیلِ مَعَ زَمیلِهِ.

نگهبان هتل تمام شب با همکار خود بیدار است.

اِملَأ اَلجَدوَلَ بِکَلِماتٍ مُناسِبَهٍ

جدول را با کلمات مناسب کامل کنید.

رمز: وَ إذا خاطَبَهُم الجاهِلونَ قالوا سَلاماً.

و چون نادانان آنها را (با گفتار ناروا) طرف خطاب قرار دهند، آنها سلام (سخنی مسالمت آمیز و دور از خشونت) گویند.

عَیّن اَلصَّحیحَ فِی اَلتَّحلیلِ الصَّرفیِّ وَ المَحَلَّ الإعرابیَ لِما أُشیرَ إلَیهِ بِخَطِّ.

[اَلعُمّالُ المُجتَهِدُونَ یَشتَغِلُونَ فِی المَصنَع]

[نَجَحَتِ الطّالِباتُ فی الاِمتِحانِ.]

1- اَلعُمّالُ:

أ. اِسمُ فاعِلٍ؛ جَمعُ تَکسیرٍ وَ مُفرَدُهُ «اَلعامِلُ»

ب. اِسمُ مُبالَغَهٍ؛ جَمعُ مُذَکَّرٍ سالِمٌ؛ مُعَرَّفُ بِاَل

مُبتَدَأ                    فاعِلٌ

2- اَلمُجتَهِدُون:

 أ. اِسمُ فاعِلٍ؛ جَمعُ مُذَکَّرٌ سالِمٌ؛ مُعَرَّفٌ بِاَل

ب0 اِسمُ مَفعُولٍ؛ مُثَنّی؛ مُذَکَّرٌ؛ نَکِرَه

صِفَةٌ                    مُضافٌ اِلَیهِ

3- یَشتَغِلُون:

أ. فِغلٌ مَضارِعٌ؛ مَعلومٌ

ب. فِعلٌ ماضٍ؛ مَجهولٌ

خَبَرٌ                    فاعِلٌ

4- اَلمَصنَعِ

أ. اِسمُ مَفعولٍ؛ مُفرَدٌ؛ مُعَرَّفٌ بّأَل

ب. اِسمُ مَکانٍ؛ مُفرَدٌ؛ مُذَکَّرٌ؛ مَعرِفَهٌ

مُضافُ اِلَیهِ                    مَجرورُ بِحَرفِ جَرٍّ (فی اَلمَصنَعِ: جارٌ وَ مَجرورٌ)

1- نَجَحَتک:

أ. فِعلٌ َماضٍ؛ مَجهولٌ

ب. فِعلٌ ماضٍ؛ مَعلومٌ

2- اَلطّالِباتُ:

أ. مَصدَرٌ؛ جَمعٌ مُذَکَّرٌ سالِمٌ؛ مُعَرَّفٌ بِأل

ب. اِسمُ فاعِلٍ؛ جَمعٌ مُؤنَّثٌ سالِمٌ؛ مَعرِفَهٌ

مُبتَدَأٌ                    فاعِلٌ

3- اَلاِمتِحانِ:

أ. مَصدَرٌ مِن بابِ اِفتِعالٍ؛ مُفرَدٌ؛ مُذَکَّرٌ؛ مُعَرَّفٌ بِأل

ب. اِسمُ تَفضیلٍ؛ مُفرَدٌ؛ مُذَکَّرٌ؛ مَعرِفَهٌ بِالعَلَمیَّهِ

مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ (فی الاِمتِحانِ: جارٌ وَ مَجرورٌ)                    صِفَهٌ

تحلیل صرفی و نوع اعراب صحیح کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را انتخاب کنید.

1- اَلعُمّالُ:

أ. اِسمُ فاعِلٍ؛ جَمعُ تَکسیرٍ وَ مُفرَدُهُ «اَلعامِلُ»  -  مُبتَدَأ

2- اَلمُجتَهِدُون:

 أ. اِسمُ فاعِلٍ؛ جَمعُ مُذَکَّرٌ سالِمٌ؛ مُعَرَّفٌ بِاَل  -  صِفَةٌ

3- یَشتَغِلُون:

أ. فِغلٌ مَضارِعٌ؛ مَعلومٌ  -  خَبَرٌ

4- اَلمَصنَعِ

ب. اِسمُ مَکانٍ؛ مُفرَدٌ؛ مُذَکَّرٌ؛ مَعرِفَهٌ  -  مَجرورُ بِحَرفِ جَرٍّ (فی اَلمَصنَعِ: جارٌ وَ مَجرورٌ)

1- نَجَحَتک:

ب. فِعلٌ ماضٍ؛ مَعلومٌ

2- اَلطّالِباتُ:

ب. اِسمُ فاعِلٍ؛ جَمعٌ مُؤنَّثٌ سالِمٌ؛ مَعرِفَهٌ  -  فاعِلٌ

3- اَلاِمتِحانِ:

أ. مَصدَرٌ مِن بابِ اِفتِعالٍ؛ مُفرَدٌ؛ مُذَکَّرٌ؛ مُعَرَّفٌ بِأل  -  مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ (فی الاِمتِحانِ: جارٌ وَ مَجرورٌ)

أ. کَمِّلِ اَلفَراغاتِ فی تَرجَمَهِ النَّصِّ التّالی.

هُناکَ طائِرٌ یُسَمّی «بَرناکِل» یَبنی {عُشَّهُ} فَوقَ جِبالٍ {مُرتَفِعَهٍ} بَعیداً عَنِ المُفتَرِسینَ. و عِندَما تَکبُرُ {فِراخُهُ}؛ یُریدُ مِنها عَن تَقفِزَ مِن عِشِّها المُرتَفِعِ. تَقذِفُ {الفِراخُ} نَفسَها  واحِداً واحِداً مِن جَبَلٍ یَبلُغُ ارتِفاعُهُ أکثَرَ مِن ألفِ مِترٍ. وَ تَصطَدِمُ بِ{الصُّخورِ} عِدَّهَ مَرّاتٍ. یَنتَظِرُ {الوالِدانِ} أسفَلَ {الجَبَلِ} و یَستَقبِلانِ {فِراخَهُ}ما. {سُقُوطُ الفِراخِ} {مَشهَدٌ} {مُرعِبٌ} جِدّاً. وَلکِن لا فِرارَ مِنهُ؛ لِأنَّهُ قِسمٌ مِن {حَیاتِ}ها {القاسیَهِ}.

پرنده ای وجود دارد که «برناکل» ................... [او] لانه اش را بر فراز کوه هايی بلند، دور از
شکارچيان ................... و هنگامی که جوجه هايش ................... از آنها می خواهد از لنۀ بلندشان بپرند. جوجه ها ................... خودشان را از کوهی که بلندای آن به بيش از ................... متر می رسد، می اندازند. و چند بار با صخره ها ................... پدر و مادر، پاييـن کوه چشم به راه می شوند و به پيشوازِ جوجه هايشان می روند. افتادن جوجه ها صحنه ای بسيار ترسناک است. ولی هيچ گريزی از آن نيست؛ زيرا بخشی از زندگی ................... شان است.

ب. اُکتُبِ المَحَلَّ الإعرابیَّ لِما تَحتَهُ خَطٌّ.

ج. عَیِّن نَوعَ «لا» فی «لا فِرارَ مِنهُ»؟

د. ابِحثَْ عنَ متُضَاد الکْلَماتِ التاّليةَِ في النصَِّّ: «تحَتْ و قرَیب و تصَغرُ و قصَير و أقَلَّ و اعَٔلیٰ.»

ه. اکُتبُْ مُفرَد الکْلَماتِ التاّليةَِ: «جِبال وَ مُفترَِسينَ وَ فرِاخ وَ صُخور وَ مَرّات.»

الف) با توجه به ترجمه متن زیر جاهای خالی را کنید.

پرنده ای وجود دارد که برناکل ...نامیده می شود... [او] لانه اش را بر فرازی کوه های بلند، دور از شکارچیان ...می سازد... و هنگامیکه جوجه هایش ...بزرگ می شوند... از آنها می خواهند از لانه بلندشان بپرند. جوجه ها ...یکی یکی... خودشان را از کوهی که بلندایِ آن به بیش از ...هزار... متر می رسد، می اندازند و چندبار با صخره ها ...برخورد می کنند... پدر و مادر، پایینِ کوه چشم به راه می شوند و به پیشوازِ جوجه هایشان می روند. افتادن جوجه ها صحنه ای بسیار ترسناک است ولی هیچ گریزی از آن نیست: زیرا بخشی از زندگیِ ...دشوارشان... است.

ب) نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را بنویسید.

عُشَّ: مفعول  –  مُرتَفِعَه: صفت  –  فِراخُه: فاعل  –  الفِراخ: فاعل  –  ألفِ: مجرور به حرف جر  – بِالصُّخور: مجرور به حرف جر  –  الوالِدانِ: فاعل  –  الجَبَلِ: مضاف الیه  –  فِراخَهُما: مفعول –  سُقوطُ: مبتدا  –  الفِراخ: مضاف الیه –  مَشهَدٌ: خبر  –  مُرعِبٌ: صفت –  حَیاتِ: مجرور به حرف جر  – القاسِیَه: صفت.

ج) نوع «لا» را در «لا فرار منهُ» مشخص کنید.

لای نفی جنس

د) متضاد کلمات زیر را در متن پیدا کنید.

تَحت ≠  فوق / قریب ≠ بعید /  تصغُرُ ≠  تکبُرُ / قصیر ≠  طویل / أقَلَّ  ≠ أکثر / أعلی ≠ أسَفَل

ه) مفرد کلمات زیر را بنویسید.

جِبال: جبل / مُفترِسینَ: مفترس / فراخ: فرخ / صُخور: صخره / مَرّات: مرّه

لِلتَرجَمَهِ.

1- عَلِمَ: دانست

أعلَمُ مِن: ......................

سَیَعلَمُونَ: ......................

اَلعَلّامَه: ......................

2- اِنتَقَلَ: جابه جا شد

لا یَنتَقِلُ: ......................

لَن یَنتَقِلَ: ......................

رَجاءً؛ اِنتَقِلُوا: ......................

3- أرسَلَ: فرستاد

اَلمُرسِل: ......................

أرسِل: ......................

لاتُرسِل: ......................

4- عَبَدَ: پرستید

اَلعابِدُونَ: ......................

اُعبُدُونی: ......................

اَلمَعابِد: ......................

5- ساعَدَ: کمک کرد

اَلمُساعِد: ......................

هُم ساعَدونی: ......................

رَجاءً؛ ساعِدونی: ......................

6- طَبَخَ: پخت

اَلطَبّاخ: ......................

طُبِخَ: ......................

اَلمَطبوخ: ......................

7- تَکَلَّمَ: سخن گفت

اَلتَّکَلُّم: ......................

تَکَلَّمنا: ......................

نَتَکَلَّمُ: ......................

ترجمه کنید..

1- عَلِمَ: دانست

أعلَمُ مِن: داناتر از

سَیَعلَمُونَ: خواهند دانست

اَلعَلّامَه: بسیاردان

2- اِنتَقَلَ: جابه جا شد

لا یَنتَقِلُ: جابه‌جا نمی شود

لَن یَنتَقِلَ: جابه‌جا نخواهد شد

رَجاءً؛ اِنتَقِلُوا: لطفا جابه‌جا شوید

3- أرسَلَ: فرستاد

اَلمُرسِل: فرستاده شده

أرسِل: بفرست

لاتُرسِل: نفرست

4- عَبَدَ: پرستید

اَلعابِدُونَ: پرستندگان

اُعبُدُونی: مرا بپرستید

اَلمَعابِد: . پرستشگاه ها

5- ساعَدَ: کمک کرد

اَلمُساعِد: کمک کننده

هُم ساعَدونی: ایشان مرا کمک کردند

رَجاءً؛ ساعِدونی: لطفا کمکم کنید

6- طَبَخَ: پخت

اَلطَبّاخ: آشپز

طُبِخَ: پخته شد

اَلمَطبوخ: پخته شده

7- تَکَلَّمَ: سخن گفت

اَلتَّکَلُّم: سخن گفتن

تَکَلَّمنا: سخن گفتیم

نَتَکَلَّمُ: سخن می گوییم

عَيِّنِ الْمَحَلَّ الْعرابيَّ لِلْکَلِماتِ الَّتي تَحتَها خَطٌّ.

1- {مُداراةُ} {النّاسِ} {نِصفُ} {الإيمانِ}.

2- {عَدوٌّ} {عاقلٌ}ِ {خَيرٌ} مِن {صَديقٍ} {جاهِلٍ}.

3- يا حَبيبي، لا تَقُل {کَلاماً} إلّا {الحقَّ} أبَدَا.ً

4- {اَلْعِلْمُ} فِي الصِّغَر کَالنَّقشِ فِي {الْحَجَرِ}.

5- {أَضعَفُ} {النّاسِ} مَنْ ضَعُفَ عَن {کِتمانِ} {سِرّهِ}.

نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را مشخص کنید.

1- مدارا کردن با مردم نیمی از ایمان است.

مُداراهُ: مبتدا / النّاسِ: مضاف الیه / نِصفُ: خبر/ الْإیمان: مضاف الیه

2- دشمنی خردمند بهتر از دوست نادان است.

عَدوٌّ: مبتدا / عاقلٌ: صفت / خَیرٌ: خبر / صَدیقٍ: مجرور به حرف جار/ جاهِلٍ: صفت

3- ای دوست، هرگز سخنی را به جز حق را نگو.

کَلاماً: مفعول / الحَقَّ: مستثنی

4- دانش در خردسالی مانند نقش در سنگ است.

النَّقشِ: مجرور به حرف جار / الْحَجَرِ: مجرور به حرف جار

5- ضعیف ترین مردم کسی است که از پوشاندن رازش ناتوان باشد.

أَضعَفُ: مبتدا / الناّسِ: مضاف الیه / کِتمانِ: مضاف الیه / سِرّ: مضاف الیه

اِبْحَثْ عَنِ الأسماءِ التّاليَةِ في ما يَلي.

(اِسمِ الْفاعِلِ وَ اسْمِ الْمَفعولِ وَ اسْمِ الْمُبالَغَةِ وَ اسْمِ التَّفضيلِ وَ اسْمِ الْمَکانِ)

1- (... إنَّ النَّفسَ لَـأمّارَةٌ بِالسّوءِ ...) یوسُف: 53

2- اِعْلَمْ بِأنَّ خَيْرَ الأخوانِ أقدَمُهُم.

3- أکْبَرُ الْحُمقِ الإغراقُ فِي الْمَدحِ وَ الذَّمِّ.

4- طَلَبُ الْحاجَةِ مِنْ غَيْرِ أهلِها أشَدُّ مِنَ المُوتِ.

5- قُمْ عَنْ مَجلِسِكَ لِأبیکَ وَ مُعَلَّمِکَ وَ إن کُنتَ أمیراً.

6- يَومُ الْعَدلِ عَلَی الظّالِمِ أشَدُّ مِن یَومِ الجَورِ عَلَی المَظلومِ.

اسم های زیر را در عبارات داده شده پیدا کنید.

(اسم فاعل، اسم مفعول، اسم مبالغه، اسم تفضیل، اسم مکان)

1- همانا نفس به بدی بسیار دستوردهنده است.

الأمّارَه: اسْمِ المُبالغَهِ

2- بدان که  بهترین برادران کهن ترینشان است.

خَیْر: اسْمِ التفَّضیلِ     أقدَم: اسْمِ التفَّضیلِ

3- بزرگترین نادانی زیاده روی در ستایش و نکوهش است.

أکْبَر: اسْمِ التفَّضیلِ

4- درخواست نیاز از نااهلش، سخت تر از مرگ است.

أشَدّ: اسْمِ التفَّضیلِ

5- اگرچه فرمانده باشی، برای پدرت و آموزگارت از نشستنگاهت برخیز.

مَجلِسِ: اسْمِ المَکانِ     مُعَلِّمِ: اسِمِ الفْاعِلِ

6- روز داد بر ستمگر سخت تر از روز بیداد بر ستم دیده است.

الظّالِمِ: اسِمِ الفْاعِلِ    أشَدّ: اسْمِ التفَّضیلِ    المَظلوم: اسْمِ المَفعول

اَلفَرَزدَقُ

اَلفَرَزدَقُ مِن شُعَراءِ العَصرِ الأُمَویِّ. وُلِدَ فی مِنطَقَهِ بِالکُوَیتِ عامَ ثَلاثَهِ وَ عِشرینَ بَعدَ الهِجرَهِ؛ وَ عاشَ بِالبَصرَهِ. فی یَومٍ مِنَ الایّامِ جاءَ بِهِ أَبوهُ إلی أَمیرِ المُومِنینَ علیٍ علیه السلام؛ فَسَأَلَهُ الإمامِ علیه السلام عَن وَلَدِهِ؛ فَقالَ:

«هذا ابنی یَکادُ یکونُ شاعِراً عَظیماً»

فَقالَ الإمامُ علیه السلام لِوالِدِهِ: «عَلَّمهُ القُرآنَ».

فَعَلَّمَهُ القُرآنَ؛ ثُمَّ رَحَلَ إلی خُلَفاءِ بَنی اُمَیَّهَ بِالشّامِ؛ وَ مَدَحَهُم وَ نالَ جَوائِزَهُم.

کانَ الفَرَزدَقُ مُحِباً لِأَهلِ بَیتِ: وَ کانَ یَستُرُ حُبَّهُ عِندَ خُلَفاءِ بَنی اُمَیَّتَه؛ وَلکِنَّهُ جَهَرَ بِهِ لَمّا حَجَّ هِشامُ بنُ عَبدِ المَلِکِ فی ایّامِ أَبیهِ.

فَطافَ هِشامٌ وَ لَمّا وَصَلَ إلی الحَجَرِ لَم یَقدِر أن یَستَلِمَهُ لِکَثرَهِ الاِزدِحامِ؛ فَنُصِبَ لَهُ مِنبَرٌ وَ جَلَسَ عَلَیهِ یَنظُرُ إلی النّاسِ  وَ مَعَهُ جَماعَهٌ مِن کِبارِ أَهلِ الشّام.

فَبَینَما یَنظُرُ إلی الحُجّاجِ؛ إذ جاءَ زَینُ العابِدینَ علیه السلام؛ فَطافَ بِالبَیتِ؛ فَلَمّا وَصَلَ إلی الحَجَرِ؛ ذَهَبَ النّاسُ جانِباً؛ فَاستَلَمَهُ بِسهولَهٍ.

فَقالَ رَجُلٌ مِن اَهلِ الشّام:

«مَن هذاالَّذی قَد سَمَحَ النّاسُ لَهُ بِاستِلامِ الحَجَرَ»؟!

خافَ هِشامٌ مِن أَن یَعرِفَهُ أَهلُ الشّامِ وَ یَرغَبوا فیهِ؛ فَقالَ: «لا اَعرِفُهُ». وَ کانَ الفَرَزدَقُ حاضِراً.

فَقالَ الفَرَزدَقُ: «أَنَا أعرِفُهُ مَعرِفَةً جَیِّدَةً»

ثُمَّ أَنشَدَ هذِهِ القَصیدَهِ.          

هذَا الَّذی تَعرِفُ البَطحاءُ وَطاَتَهُ         وَ البَیتُ یَعرِفُهُ وَالحِلُّ وَ الحَرَمَ

هذَا ابنُ خَیرِ عِبادِ اللهِ کُلِّهِمُ            هذَا التَّقیُّ النَّقیُّ الطّاهِرُ العَلَمُ

وَ لَیسَ قَولُکَ: مَن هذا؟ بِضائِرِهِ        العُربُ تَعرِفُ مَن اَنکَرتَ وَالعَجَمُ

ترجمه و پاسخ به سوالات:

اَلفَرَزدَقُ

فرزدق

اَلفَرَزدَقُ مِن شُعَراءِ العَصرِ الأُمَویِّ. وُلِدَ فی مِنطَقَهِ بِالکُوَیتِ عامَ ثَلاثَهِ وَ عِشرینَ بَعدَ الهِجرَهِ؛ وَ عاشَ بِالبَصرَهِ. فی یَومٍ مِنَ الایّامِ جاءَ بِهِ أَبوهُ إلی أَمیرِ المُومِنینَ علیٍ علیه السلام؛ فَسَأَلَهُ الإمامِ علیه السلام عَن وَلَدِهِ؛ فَقالَ:

فرزدق از شاعران روزگار اُمَوی است. او سال بیست و سه هجری در منطقه ای در کویت متولد شد و در بصره زندگی کرد. روزی از روزها پدرش او را نزد امیرالمومنین علی علیه السلام آورد و امام علیه السلام از وی درباره پسرش پرسید و او گفت:

«هذا ابنی یَکادُ یکونُ شاعِراً عَظیماً»

«این پسرم است نزدیک است که شاعری بزرگ شود.»

فَقالَ الإمامُ علیه السلام لِوالِدِهِ: «عَلَّمهُ القُرآنَ».

و امام علیه السلام به پدرش گفت: «به وی قرآن یاد بده.»

فَعَلَّمَهُ القُرآنَ؛ ثُمَّ رَحَلَ إلی خُلَفاءِ بَنی اُمَیَّهَ بِالشّامِ؛ وَ مَدَحَهُم وَ نالَ جَوائِزَهُم.

پس فرزدق به او قرآن یاد داد: سپس نزد خلفای بنی امیه در شام رفت و آنها را مدح کرد و جایزه های آنان را به دست آورد.

کانَ الفَرَزدَقُ مُحِباً لِأَهلِ بَیتِ: وَ کانَ یَستُرُ حُبَّهُ عِندَ خُلَفاءِ بَنی اُمَیَّتَه؛ وَلکِنَّهُ جَهَرَ بِهِ لَمّا حَجَّ هِشامُ بنُ عَبدِ المَلِکِ فی ایّامِ أَبیهِ.

فرزدق دوستدار اهل بیت علیه السلام بود و دوستی اش را نزد خلفای بنی امیه پنهان می کرد: ولی وقتی که هشام بن عبدالملک در روزگار پدرش به حج رفت، آن را آشکار کرد.

فَطافَ هِشامٌ وَ لَمّا وَصَلَ إلی الحَجَرِ لَم یَقدِر أن یَستَلِمَهُ لِکَثرَهِ الاِزدِحامِ؛ فَنُصِبَ لَهُ مِنبَرٌ وَ جَلَسَ عَلَیهِ یَنظُرُ إلی النّاسِ  وَ مَعَهُ جَماعَهٌ مِن کِبارِ أَهلِ الشّام.

پس هشام طواف کرد و وقتی که به حجرالاسود رسید نتوانست که آن را به خاطر شلوغی بسیار مسح کند. پس منبری برایش نصب شد و روی آن نشست در حالیکه به مردم نگاه می کرد و گروهی از بزرگان اهل شام همراهش بودند.

فَبَینَما یَنظُرُ إلی الحُجّاجِ؛ إذ جاءَ زَینُ العابِدینَ علیه السلام؛ فَطافَ بِالبَیتِ؛ فَلَمّا وَصَلَ إلی الحَجَرِ؛ ذَهَبَ النّاسُ جانِباً؛ فَاستَلَمَهُ بِسهولَهٍ.

پس در حالیکه به حاجی ها نگاه می کرد ناگهان امام زین العابدین علیه السلام آمد و خانه خدا را طواف کرد، و هنگامی که به حجرالاسود رسید مردم کنار رفتند و سنگ را به آسانی مسح کرد.

فَقالَ رَجُلٌ مِن اَهلِ الشّام:

مردی از اهل شام گفت:

«مَن هذاالَّذی قَد سَمَحَ النّاسُ لَهُ بِاستِلامِ الحَجَرَ»؟!

«ای خلیفه، این کیست که مردم به او اجازه دادند که سنگ را مسح کند»؟!

خافَ هِشامٌ مِن أَن یَعرِفَهُ أَهلُ الشّامِ وَ یَرغَبوا فیهِ؛ فَقالَ: «لا اَعرِفُهُ». وَ کانَ الفَرَزدَقُ حاضِراً.

هشام ترسید از اینکه اهل شام او را بشناسند و به او علاقه مند شوند و گفت: «او را نمی شناسم». و فرزدق حاضر بود.

فَقالَ الفَرَزدَقُ: «أَنَا أعرِفُهُ مَعرِفَةً جَیِّدَةً»

پس فرزدق گفت: «من او را می شناسم.»

ثُمَّ أَنشَدَ هذِهِ القَصیدَهِ.          

سپس این شعر را سرود.

هذَا الَّذی تَعرِفُ البَطحاءُ وَطاَتَهُ         وَ البَیتُ یَعرِفُهُ وَالحِلُّ وَ الحَرَمَ

اين کسی است که سرزمين مکّه قدمگاهش را می شناسد. و خانۀ [خدا] و بيرون و محدودۀ احِرام،

هذَا ابنُ خَیرِ عِبادِ اللهِ کُلِّهِمُ            هذَا التَّقیُّ النَّقیُّ الطّاهِرُ العَلَمُ

او را می شناسند.اين فرزندِ بهترينِ همۀ بندگان خداست. اين پرهيزگارِ پاکِ پاکيزۀ بزرگ قوم است.

وَ لَیسَ قَولُکَ: مَن هذا؟ بِضائِرِهِ        العُربُ تَعرِفُ مَن اَنکَرتَ وَالعَجَمُ

15و اين گفتۀ تو که «اين کيست؟» زيان رساننده بدو نيست. عرب و غير عرب کسی را که تو انکار کردی می شناسند.

اُکتُب جَواباً قَصیراً؛ حَسَبَ نَصِّ الدَّرسّ.

1- کَيفَ کانَ حُبُّ الْفَرَزدَقِ لِأهلِ الْبَيتِ عَلیهِ السَّلام عِندَ خُلَفاءِ بَني أُمَيَّةَ؟

2- مَن جاءَ بِالفَرَزدَقَ إلی أَمیرِ المُومِنینَ عَلیهِ السَّلام؟

3- مَتی جَهَرَ اَلفَرَزدَقَ بِحُبِّهِ لِاَهلِ البَیتِ عَلیهِم السَّلام؟

4- أَینَ وُلِدَ اَلفَرَزدَقُ؟ وَ أَینَ عاشَ؟

5- فی أَیِّ عَصرٍ کانَ اَلفَرَزدَقُ یَعیشُ؟

6- إلی مَن رَحَلَ اَلفَرَزدَقَ بِالشّامِ؟

با توجه به متن درس جواب کوتاه بنویسید.

1- کانَ الفَرَزدق مُحِبّا لِأهلِ البْیتِ وَ کانَ یسْتُرُ حُبَّهُ عِندَ خُلَفاءِ بَنی أُمَیهَ.

دوستداری فرزدق به اهل بیت [نزد] در دربار خلیفگان اموی چگونه بود؟

فرزدق دوستدار اهل بیت بود و دوستی اش را [نزد] در دربار خلیفگان اموی مخفی می کرد.

2- جاءَ بِهِ أبوهُ إلی امیرالمومنین علیه السلام.

چه کسی فرزدق را نزد امیر مؤمنان علیه السلام آورد؟

پدرش او را به نزد امیر مؤمنان (ع) برد.

3- جَهَرَ بِهِ لَمّا حَجَّ هِشامُ بن عبدالمَلَک فی ایّامِ أبیهِ.

چه زمانی فرزدق، دوستی و محبتش به اهل بیت را آشکار کرد؟

وقتی هشام ابن مالک در روزگار پدرش به حج رفت.

4- وُلِدَ فی مَنطقَهِ بِالکُوِیت و عاشَ بِالبَصرَهَ.

فرزدق کجا به دنیا آمد و کجا زندگی کرد؟

در منطقه ای در کویت به دنیا آمد و در بصره زندگی کرد.

5- کانَ یعیشُ فی العَصرِ الأُمَوی.

فرزدق در کدام دوره زندگی می کرد؟

در دوره امویان زندگی می کرد.

6- رَحَلَ الی خُلَفاء بَنی امیهَ بِالشّام.

فرزدق با چه کسی به شام رفت؟

با خلفای بنی امیه به شام رفت

اِختَبِر نَفسَکَ. اِنتَخِبِ التِرجَمَهَ الصَّحیحَهَ؛ ثُمَّ عَیِّنِ المَفعولَ المُطلَقَ؛ وَ اذکُر نَوعَهُ.

1- (فَاصبِر صبراً جَمیلاً)  اَلمَعاریج: 5

الف. قطعا شکیبایی کن.                     ب. به زیبایی صبر کن.  

2- (... اُذکُرواللهَ ذِکراً کَثیراً) اَلأحزاب: 41

الف. خدا را همیشه یاد کنید.                     ب. خدا را بسیار یاد کنید.  

3- (... کَلَّمَ اللهُ موسی تَکلیماً) النِّساء: 164

الف. خدا با موسی قطعا سخن گفت.           ب. خدا با موسی سخنی گفت.

4- (... وَ نُزِّلَ اَلمَلائِکَهُ تَنزیلاً) اَلفُرقان: 25-

الف. و مانند ملائک فرود آمدند.                  ب. و فرشتگان قطعا فرود آورده شدند.

خودت را بیازمای: ترجمه صحیح را انتخاب کنید، سپس مفعول مطلق و نوع آن را ذکر کنید.

1- (فَاصبِر صبراً جَمیلاً): ب. به زیبایی صبر کن. 

صَبراً جَمیلاً : مفعول مطلق نوعی(موصوف و صفت)

2- (... اُذکُرواللهَ ذِکراً کَثیراً): ب. خدا را بسیار یاد کنید.  

ذِکراً کَثیراً : مفعول مطلق نوعی(موصوف و صفت)

3- (... کَلَّمَ اللهُ موسی تَکلیماً): الف. خدا با موسی قطعا سخن گفت.

تَکلیماً : مفعول مطلق تأکیدی

4- (... وَ نُزِّلَ اَلمَلائِکَهُ تَنزیلاً): ب. و فرشتگان قطعا فرود آورده شدند. 

تَنزیلاً : مفعول مطلق تأکیدی

عَیِّن اَلعِبارَهَ اَلفارسِیَهَ القَریبَهَ مِنَ العِبارَهِ العَرَبِیَّهِ فِی المَعنی.

1- لا یُؤمِنُ أحَدَکُم حَتّی یُحِبَّ لِأخیهِ ما یُحِبُّ لِنَفسِهِ. رَسولُ الله (ص)

2- إذا أنتَ أکرَمتَ الکَریمَ مَلَکتَهُ وَ إن أنتَ أکرَمتَ اللَّئیمَ تَمَرَّدا. اَلمُتَنَبّی

3- اَلْعاقِلُ يَبني بَيتَهُ عَلَی الصَّخْرِ وَ الْجاهِلُ يَبنيهِ عَلَی الرَّملِ. مَثَل

4- اِدَّعَی الثّعلَبُ شَیئاً وَ طَلَبَ قیلَ هَل مِن شاهِدٍ قالَ الذّنَب. مَثَلٌ

5- مَن سَعی رَعی؛ وَ مَن لَزِمَ المَنامَ رَأیَ الأحلامَ. مَثَلٌ

6- إذا أرادَ اللهُ هَلاکَ النَّملَهِ؛ أنبَتَ لَها جَناحَینِ. مَثَلٌ

7- مُدَّ رِجلَکَ عَلَی قَدرِ کِسائِکَ. مَثَلٌ

8- عِندَ الشّدائِدِ یُعرَفُ الإخوانُ. مَثَلٌ

دوست آن باشد که گیرد دست دوست      در پـریـشـان حـالـی و درمـانـدگـی   سعدی

چو با سفله گويی به لطف و خوشـی          فزون گرددش کِبـر و گردن کشـی   سعدی

آن نشنیدی که حکیمـی چه گفت؟            مـور همان بـه که نباشـد پَرَش   سعدی

به جويی که يک روز بگذشت آب              نسازد خردمند ازو جای خواب   فردوسی

هر آن چیز کانَ ِ ت نیاید پسنـد                تن دوست و دشمن بدان در مبنـد   فردوسی

ز روباهی بـپرسیدند احوال                       ز معروفـان گواهـش بود دنبال   عطّار

هـرکـه روَد چَرَد و هـرکـه خُـسـبـد خـواب بـیـنـد.   انوشيروان

پـايـت را بـه انـدازۀ گـلـيـمـت دراز کـن.   مثل فارسی

از لحاظ معنایی عبارات فارسی نزدیک به عبارات عربی را مشخص کنید.

1- ترجمه: انسان مومن به ایمان کامل نخواهد رسید مگر اینکه هرچه را برای خود و خانواده خود دوست دارد برای دیگران نیز دوست داشته باشد.

هر آن چیز کانَت نیاید پسند                    تنِ دوست و دشمن بدان در مبند

2- ترجمه: اگر شخص كريم را اكرام و احترام كنى مالك او مى شوى ولى اگر فرومایه را اكرام كنى (بيشتر) سرپيچى مى كند.

چو با سِفله گویی به لطف و خوشی         فزون گرددش کِبر و گردن کشی

3- ترجمه: عاقل خانه اش را بر روی صخره می سازد و نادان بر روی ریگ.

به جويی که يک روز بگذشت آب             نسازد خردمند ازو جای خواب

4- ترجمه: روباه ادعای چیزی را کرد و آن را) خواست، گفته شد آیا شاهدی هست؟ (روباه) گفت دمم.

ز روباهی بپرسیدند احوال                       ز معروفان گواهش بود دنبال

5- ترجمه: هر ‌که سعی کند، می‌تواند بچرد؛ کسی که بخوابد،‌ خوابش را می‌بیند. (در اینجا چریدن به معنای گردش کردن و گشتن است.)

هر که رَوَد چَرَد و هرکه خُسبَد خواب ببیند

6- ترجمه: اگر خدا بخواهد مورچه ای را هلاک کند بریش دو بال می رویاند.

آن نشنیدی که حکیمی چه گفت؟            مور همان به که نباشد پَرَش

7- ترجمه: پایت را به اندازه جامه ات دراز کن

پایت را به اندازه گِلیمت دراز کن.

8- ترجمه: دوست (برادر) در سختی ها شناخته می شوند.

دوست آن باشد که گیرد دست دوست     در پریشان حالی و درماندگی

أ. عَیِّن اسمَ الفاعِلِ وَ اسمَ المُبالَغَهِ وَاسمَ التَّفضیلِ فِی  اَلحَدیثَینِ التّالیَینِ.

1- إنَّ الزَّرعَ یَنبُتُ فی {السَّهلِ} وَ لا یَنبُتُ فی الصَّفا فَکَذلِکَ {الحِکمَهُ} تَعمُرُ فی قَلبِ المُتَواضِعِ وَلا تَعمُرُ فی قَلبِ المُتَکَبِّر {الجَبّارِ}؛ لِأنَّ اللهَ جَعَلَ {التَّواضُعَ} آلَهَ العَقلِ وَ جَعَلَ التَّکَبُّرَ مِن آلَهِ {الجَهلِ}.

کِشت در دشت مى رويد و بر تخته سنگ نـمی رويد و همچنين حكمت در دل فروتن ماندگار می شود و در دلِ خودبزرگ بينِ ستمگر ماندگار نـمی شود؛ زيرا خدا فروتنی را ابزار خرد و خودبزرگ بينی را از
ابزار نادانی گردانده است.

2- مَن نَصَبَ {نَفسَهُ} {لِلنّاسِ} إماماً فَلیَبدَأ بِتَعلیمِ {نَفسِهِ} قَبلَ تَعلیمِ غَیرِهِ وَلیَکُن تَأدیبُهُ بِسیرَتِهِ قَبلَ تَأدیبِهِ بِلِسانِهِ؛ وَ {مُعَلِّمُ} نَفسِهِ وَ مُوَدِّبُهَا {أحَقُّ} بِ{الإجلالِ} مِن مُعَلِّمِ {النّاسِ} وَ مُؤُدِّبِهِم.

هرکس خـودش را برای مردم پيشـوا قرار دهـد، بايـد پيش از آموزش ديگـری آموزش خودش را آغـاز کند و بايـد ادب آموزی اش پيش از زبانش با کردارش باشد؛ و آموزگار و ادب آموزندۀ خويشتن از آموزگار و ادب آموزندۀ مردمان در گرامی داشت شايسته تر است.

ب. اُکتُبِ المَحَلَّ الإعرابیَّ لِما تَحتَهُ خَطُّ.

الف) اسم فاعل و اسم مبالغه و اسم تفضیل در احادیث زیر را مشخص کنید.

اسم فاعل: المُتَواضِعِ - المُتَکَبِّر – مُعَلِّمُ – مُوَدِّبُ

اسم مبالغه: اَلجَبّارِ

اسم تفضیل: أحَقّ

ب) نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را بنویسید.

1- السَّهلِ: مجرور به حرف جر – الحِکمَهُ: مبتدأ – الجَبّارِ: صفت – التَّواضُعَ: مفعول – الجَهلِ: مضافٌ الیه

2- نَفسَهُ: مفعول – لِلنّاسِ: مجرور به حرف جر – نَفسِهِ: مضافٌ الیه – مُعَلِّمُ: مبتدأ – أحَقُّ: خبر – الإجلالِ: مجرور به حرف جر – النّاسِ: مضافٌ الیه.

عَیِّن الجَوابَ الصَّحیحَ؛ ثُمَّ تَرجِمهُ.

1- مضارع تَذَکَّرَ (به یاد آورد):                  یَتَذَکَّرُ        یُذَکِّرُ           یَذکُرُ 

2- مصدر عَلَّمَ (یاد داد):                         عِلم          تَعلیم         تَعَلُّم  

3- ماضی مُجالَسَه (همنشینی کردن):     جَلَسَ        أجلَسَ        جالَسَ  

4- مصدر اِنقَطَعَ (بریده شد):                  تَقطیع       اِنقِطاع       تَقاطُع  

5- امر تَقَرَّبَ (نزدیک شد):                     تَقَرَّب        قَرِّب           اِقتَرِب 

6- مضارع تَقاعَدَ (بازنشست شد):          یُقعِدُ         یَتَقاعَدُ        یَقتَعِدُ 

7- امر تمتَنِعُ (خودداری می کنی):          اِمنَع          مانِع            اِمتَنِع

8- ماضی یَستَخرِجُ (خارج می کند):        أخرَجَ         تَخَرَّجَ          اِستَخرَجَ

9- وزن اِستَمَعَ:                                    اِفتَعَل        اِستَفعَلَ      اِنفَعَلَ

10- وزن اِنتَظَرَ:                                     اِفتَعَلَ        اِنفَعَلَ         اِستَفعَلَ

جواب صحیح را مشخص کنید سپس ترجمه کنید.

1- مضارع تَذَکَّرَ (به یاد آورد):   یَتَذَکَّرُ (به یاد می آورد)

2- مصدر عَلَّمَ (یاد داد):   تَعلیم (یاد دادن)  

3- ماضی مُجالَسَه (همنشینی کردن):   جالَسَ (همنشینی کرد)

4- مصدر اِنقَطَعَ (بریده شد):   اِنقِطاع (بریده شد)

5- امر تَقَرَّبَ (نزدیک شد):   تَقَرَّب (نزدیک شو)

6- مضارع تَقاعَدَ (بازنشست شد):   یَتَقاعَدُ (بازنشست می شود)

7- امر تمتَنِعُ (خودداری می کنی):   اِمتَنِع (خودداری کن)

8- ماضی یَستَخرِجُ (خارج می کند):   اِستَخرَجَ (خارج کرد)

9- وزن اِستَمَعَ:   اِفتَعَل

10- وزن اِنتَظَرَ:   اِفتَعَلَ

عَیِّن کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلفَراغِ.

1- اَلحُجّاجُ .................. مَرّاتٍ حَولَ بَیتِ اللهِ لِأداءِ مَناسِکِ الحَجِّ.

یَطرُقُونَ               یَطردوُنَ               یَطبُخونَ               یَطوفونَ  

2- لَو لا الشُّرطیُّ لَاشتَدَّ ................... أمامَ المَلعَبِ الرّیاضیِّ.

الاِزدِحامُ               اَلزُبدَهُ               اَلزَّلَلُ               اَلزَّیتُ

3- ...................... کُنتُ أمشی؛ رَأیتُ حادِثاً فی ساحَهِ المَدینَهَ.

عِندَ               جانِباً               بَینَما               بَینَ

4- رَفَعَتِ الفائِزَهُ الأولی فِی المُباراهِ ...................... إیران.

عُشبَ               عَلَمَ               عَرَبَهَ               عَباءَه

5- اَلحاجُّ ............................ اَلحَجَرَ الأسوَدَ بِالکَعبَهِ الشَّریفَهِ.

اِستَعانَ               اِستَمَعَ               اِستَطاعَ               ِستَلَمَ 

برای جای خالی کلمه مناسب انتخاب کنید.

1- اَلحُجّاجُ ...یَطوفونَ... مَرّاتٍ حَولَ بَیتِ اللهِ لِأداءِ مَناسِکِ الحَجِّ.

حاجی ها بارها دور خانه خدا برای به جا آوردن مناسک حج طواف می کنند.

2- لَو لا الشُّرطیُّ لَاشتَدَّ ...الاِزدِحامُ... أمامَ المَلعَبِ الرّیاضیِّ.

اگر پلیس نبود شلوغی روبروی ورزشگاه شدت می گرفت.

3- ...بَینَما... کُنتُ أمشی؛ رَأیتُ حادِثاً فی ساحَهِ المَدینَهَ.

در حالیکه داشتم راه می رفتم حادثه ای را در میان شهر دیدم.

4- رَفَعَتِ الفائِزَهُ الأولی فِی المُباراهِ ...عَلَمَ... إیران.

برنده نخست در مسابقه، پرچم ایران را برافراشت بلند کرد.

5- اَلحاجُّ ...ستَلَمَ... اَلحَجَرَ الأسوَدَ بِالکَعبَهِ الشَّریفَهِ.

حاجی حجرالاسود در کعبه شریف را مسح کرد.

لِلتَّرجَمَهِ.(هَل تَعلَمُ أنَّ...؟)

1- اَلمُغولَ استَطاعوا أن یَهجُمُوا عَلَی الصّینِ عَلی رَغمِ بِناءِ سورٍ عَظیمٍ حَولَها.

2- تَلَفُّظَ «گ» وَ «چ» وَ «پ» وَ «ژ» مَوجودٌ فِی اللَّهجاتِ اَلعَرَبّیَّهِ الّدارِجَهِ کَثیراً.

3- الحوتَ یُصادُ لِاستِخراجِ الزَّیتِ مِن کَبِدِهِ لِصِناعَهِ مَوادِّ التَّجمیلِ.

4- الخُفّاشَ هوَ الحَیَوانُ اللَّبونُ الوَحیدُ الّذی یَقدِرُ عَلَی الطّیَرانِ.

5- عَدَدَ النَّملِ فِی العاَلَمِ یَفوقُ عَدَدَ البَشَرِ بِمَلیونِ مَرَّهٍ تَقریباً.

6- طیسفون الواقِعَهَ قُربَ بَغداد کانَت عاصِمَهَ السّانییّنَ.

7- حَجمَ دُبَّ الباندا عِندَ الوِلادَهِ أصغَرُ حَجماً مِنَ الفَأرِ.

8- الزَّرافَهَ بَکماءُ لَیسَت لَها أحبالٌ صَوتیَّهٌ.

9- وَرَقَهَ الزَّیتونِ رَمزُ السَّلامِ.

ترجمه کنید (آیا می دانی که ...)

1- آیا می دانی که مغول ها توانستند به چین حمله کنند: با وجودِ ساخت دیوار بزرگی دور آن؟!

2- آیا می دانی که تلفظ «گ»، «چ»، «پ» و «ژ» در لهجه های عامیانه عربی وجود دارد؟!

3- آیا می دانی که نهنگ برای درآوردن روغن از جگرش برای ساختنِ مواد آرایشی صید می شود؟!

آیا می دانی که نهنگ برای استخراج روغن از کبدش به منظور ساخت مواد آرایشی شکار می شود؟!

4- آیا می دانی که خفاش تنها جاندار پستانداری است که می تواند پرواز کند؟1

5- آیا می دانی که شمار (تعداد) مورچگان در جهان نزدیک به (تقریبا) یک ملیون بار بیشتر از شمار آدمیان است؟!

6- آیا می دانی که تیسفون، واقع در نزدیکی بغداد پایتخت ساسانیان بود؟!

7- آیا می دانی که اندازه خرس پاندا هنگام زاده شدن کوچکتر از موش است؟!

8- آیا می دانی که زرافه لال است و تارهای صوتی ندارد؟!

9- آیا می دانی که برگ زیتون نماد صلح است.

تَرجِمِ النَّصَّ التّالیَ؛ ثُمَّ عَیِّنِ المَحَلَّ الإعرابیَّ لِما تَحتَهُ خَطٌّ.

اَلسَّمَکُ المَدفونُ

یوجَدُ نَوعٌ مِنَ السَّمَکِ فی إفریقیا یَستُرُ {نَفسُهُ} عِندَ الجَفافِ فی غِلافٍ مِنَ المَوادِّ المُخاطیَّهِ الَّتی تَخرُجُ مِن فَمِهِ؛ وَ یَدفِنُ نَفسَهُ تَحتَ الطّینِ؛ ثُمَّ یَنامُ {نَوماً} عَمیقاً أکثَرَ مِن {سَنَهٍ}؛ وَ لا یَحتاجُ إلی الماءِ وَ الطَّعامِ وَ الهَواءِ؛ وَ یَعیشُ داخِلَ حُفرَهٍ صَغیرَهٍ فِی انتِظارِ نُزوُلِ {المَطَرِ}؛ حَتّی یَخرُجَ مِنَ الغِلافِ. یَذهَبُ {الصَّیّادونَ} الإفریقیّونَ إلی مَکانِ اختِفاءِهِ قَبلَ نُزوُلِ المَطَرِ وَ یَحفِرونَ التُّرابَ {الجافَّ} لِصَیدِهِ.

متن زیر را ترجمه کنید سپس نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را مشخص کنید.

ماهی دفن شده

در آفریقا گونه ای ماهی وجود دارد که هنگام خشکسالی خودش را در پوششی از مواد مخاطی پنهان می کند که از دهانش بیرون می آید. و خودش را زیر گِل دفن می کند. سپس بیشتر از یک سال به خوابی عمیق فرو می رود و به آب و خاک و هوا نیاز ندارد. درون چاله ای کوچک چشم به راهِ بارشِ باران زندگی می کند: تا این که از آن پوشش بیرون بیاید. صیادان آفریقایی به مجل پنهان شدن پیش از بارش باران می روند و برای شکار او خاک خشک را حَفر می کنند.

نوع اعراب:

نَفسُ: مفعول  -  نَوماً: مفعول مطلق  -  سَنَهٍ: مجرور به حرف جر  -  المَطَرِ: مضاف الیه  -  الصَّیّادونَ: فاعل  -  الجافَّ: صفت

عَيِّنِ الْمَحَلَّ الْإعرابيَّ لِلْکَلِماتِ الَّتي تَحتَها خَطٌّ.

1- (إنّا فَتَحْنا لَكَ {فَتحاً} {مُبیناً}) اَلفَتح: 1

2- (إنّا نَحنُ نَزَّلْنا عَلَيكَ {الْقُرآنَ} {تَنزيلاً}) اَلإنسان: 23

3- لا فَقْرَ کَالْجَهْلِ وَ لا میراثَ کَ{الأدب}. اَلإمامُ عَليّ (ع)

4- يَنقُصُ {کُلُّ} شَيءٍ بِ{الْإنفاقِ} إلَّا {الْعِلْمَ}؛ فَإنَّهُ يَزيدُ.

5- يَعيشُ {البَخيلُ} فِي الدُّنيا {عَيْشَ} {الْفُقَراءِ} وَ يُحاسَبُ فِي الْآخِرَةِ {مُحاسَبَةََ} {الأغنیاءِ}.

نوع اعراب کلماتی که زیر آن ها خط کشیده شده است را مشخص کنید.

1- قظعا ما برای تو به صورت آشکار فتح کردیم.

فَتحاً: مفعول مطلق  -  مُبیناً: صفت

2- به راستی ما قرآن را به صورت تدریجی بر تو نازل کردیم.

الْقُرآنَ: مفعول به  -  تَنزيلاً: مفعول مطلق

3- هیچ فقری مانند نادانی و هیچ میرای مانند ادب نیست.

الأدب: مجرور به حرف جر

4- هر چیزی با انفاق و بخشش کم می شود به جز علم، چرا که آن زیاد می شود.

کُلُّ: فاعل  -  الْإنفاقِ: مجرور به جرف جر  -  الْعِلْمَ: مستثنی

5- بخیل در دنیا مانند نیازمند زندگی می کند و در آخرت مانند ثروتمند محاسبه می شود.

البَخيلُ: فاعل  -  عَيْشَ: مفعول مطلق  -  الْفُقَراءِ: مضاف الیه  -  مُحاسَبَةََ: مفعول مطلق  -  الأغنیاءِ: مضاف الیه

عَيِّنِ المُتَرادِفَ وَ المُتضَاد.َّ ( = ، ≠ )

1- سُهولةَ ...... صُعوبةَ                             9- کِساء ...... لبِاس

2- اِختِفاء ...... ظهُور                              10- حَياة ...... عَيشْ 

3- اِستَطاعَ ...... قدََرَ                              11- سَلام ...... صُلح

4- واثقِ ...... مُطمَئنِّ                              12- بُنيان ...... بنِاء

5- فرَِح ...... مَسرور                               14- رَخُصَ ...... غلَا

6- نزُول ...... صُعود                               15- أعَانَ ...... نَصَرَ

7- غِذاء ...... طعَام                                16- سَهِرَ ...... نامَ

8- ضاقَ ...... اَتَّسَعَ                                17- دار ...... بيَت  

مترادف و متضاد را با ( = ، ≠ ) مشخص کنید.

1- سُهولةَ ≠ صُعوبةَ                             9- کِساء = لبِاس

آسانی ≠ سختی                                     لباس = لبِاس

2- اِختِفاء ≠ ظهُور                              10- حَياة = عَيشْ

پنهان شدن ≠ آشکار شدن                      زندگی = زندگی  

3- اِستَطاعَ = قدََرَ                              11- سَلام = صُلح

توانست = توانست                                 آسایش = آسایش

4- واثقِ = مُطمَئنِّ                              12- بُنيان = بنِاء

مطمئن = مطمئن                                    پایه، اساس = پایه، اساس

5- فرَِح = مَسرور                               14- رَخُصَ ≠ غلَا

خوشحال = خوشحال                              ارزان شد ≠ گران شد

6- نزُول ≠ صُعود                               15- أعَانَ = نَصَرَ

پایین آمدن ≠ بالا رفتن                           یاری کرد = یاری کرد

7- غِذاء = طعَام                                16- سَهِرَ ≠ نامَ

خوراک = خوراک                                     بیدار ماند ≠ خوابید

8- ضاقَ ≠ اِتَّسَعَ                               17- دار = بيَت

تنگ شد ≠ فراخ شد                              خانه = خانه

مَکَّةُ المُکَرَّمَهُ وَ المَدینَهُ المُنَوَّرَهُ

جَلَسَ أَعضاءُ الأُسرَهِ أَمامَ التَّلفازِ وَ هُم یُشاهِدونَ الحُجّاجَ فِی المَطارِ. نَظَرَ «عارفٌ» إلَی والِدَیهِ؛ فَرَأیَ دُموعَهُما تَتَساقَطُ مِن أعیُنِهِما. فَسَألَ عارفٌ والِدَهُ مُتِعَجِّباً: یا أبی؛ لِمَ تَبکی؟!

اَلأَبُ: حینَما أَرَی النّاسَ یَذهَبونَ إلَی الحَجِّ؛ تَمُرُّ أَمامی ذِکرَیاتی؛ فَأقولُ فی نَفسی: یا لَیتَنی أَذهَبُ مَرَّهً أُخری!

رُقَیَّه: وَلکِنَّکَ أَدَّیتَ فَریضَهَ الحَجِّ فِی السَّنَهِ الماضِیَهِ مَعَ اُمّی!

اَلأُمُّ: لَقَدِ اشتاقَ أَبوکُما إلی الحَرَمِینِ الشَّریفَینِ و البَقیعَ الشَّریفِ.

عارفٌ: أَ أَنتِ مُشتاقَهٌ أَیضاً؛ یا اُمّاهُ؟

اَلأُمُّ: نَعَم؛ بِالتأکیدِ یا بُنَیَّ.

اَلأَبُ: کُلُّ مُسلِمٍ حینَ یَری هذَا المَشهَدَ؛ یَشتاقُ إلَیهِ.

عارفٌ: ما هیَ ذِکرَیاتُکُما عَنِ الحَجِّ؟

اَلأَبُ: أَتَذَکَّرُ خیامَ الحُجّاجِ فی مِنی وَ عَرَفاتٍ؛ وَ رَمیً الجَمَراتِ وَالطَّوافَ حَولَ الکَعبَهِ الشَّریفَهِ وَالسَّعیَ بَینَ الصَّفا وَ المَروَهِ؛ وَ زیارَهَ البَقیعِ الشَّریفِ.

اَلأُمُّ: وَ أَنَا أَتَذَکَّرُ جَبَلَ النّورِ الَّذی کانَ النّبیّ (ص) یَتَبَعَّدُ فی غارِ حِراءٍ الواقِعِ فی قِمَّتِهِ.

رُقَیَّه: أَنَا قَرَأتُ في کِتابِ التَّربیَةِ الدّینیَّةِ أَنَّ أُولی آیاتِ القُرآنِ نَزَلَت عَلَی النَّبيِّ (ص) في غارِ حِراءٍ.

هَل رَأَیتِ الغارَ؛ یا أَمّاه؟

اَلأُمُّ: لا، یا بُنَیَّتي. اَلغارُ یَقَعُ فَوقَ جَبَلٍ مُرتَفِعٍ، لا یَستَطیعُ صُعودَهُ إلَّا الأَقویاءُ، وَ أَنتِ تَعلَمینَ أَنَّ رِجلي تُؤلِمُني.

رُقَیَّه: هَل رَأَیتُما غارَ تَورٍ الَّذی لَجَأَ إلَیهِ النَّبیُّ (ص) فی طَریقِ هِجرَتِهِ إلی المَدینَهِ المُنَوَّرَهِ؟

اَلأَبُ: لا؛ یا عَزیزَتی؛ أَنَا أَتَمَنّی أَن اَتَشَرَّفَ مَعَ جَمیعِ أَعضاءِ اَلأُسرَهِ وَ مَعَ اَلأَقرِباءِ لِزیارَهِ مَکَّهَ المُکَرَّمَهَ وَالمَدینهَ المُنَوَّرَهِ مَرَّهً أُخری وَ أَزورَ .هذِهِ اَلأَماکِنَ.

ترجمه و پاسخ به سوالات:

مَکَّةُ المُکَرَّمَهُ وَ المَدینَهُ المُنَوَّرَهُ

مکه مکرمه و مدینه منوره

جَلَسَ أَعضاءُ الأُسرَهِ أَمامَ التَّلفازِ وَ هُم یُشاهِدونَ الحُجّاجَ فِی المَطارِ. نَظَرَ «عارفٌ» إلَی والِدَیهِ؛ فَرَأیَ دُموعَهُما تَتَساقَطُ مِن أعیُنِهِما. فَسَألَ عارفٌ والِدَهُ مُتِعَجِّباً: یا أبی؛ لِمَ تَبکی؟!

اعضای خانواده روبروی تلویزیون نشسته اند در حالی که حاجی ها را در فرودگاه تماشا می کنند. عارف به پدر و مادرش نگاه کرد و اشکهایشان را دید که از چشمانشان پی در پی می افتند. عارف با تعجب از پدرش پرسید: ای پدرم، چرا گریه می کنی؟!

اَلأَبُ: حینَما أَرَی النّاسَ یَذهَبونَ إلَی الحَجِّ؛ تَمُرُّ أَمامی ذِکرَیاتی؛ فَأقولُ فی نَفسی: یا لَیتَنی أَذهَبُ مَرَّهً أُخری!

پدر: وقتی مردم را می بینم که به حج می روند خاطراتم از مقابلم می گذرند، وقتی که من و مادرت این دو شهر مقدّس را زیارت کردیم: با خود می گویم: ای کاش من بار دیگر بروم!

رُقَیَّه: وَلکِنَّکَ أَدَّیتَ فَریضَهَ الحَجِّ فِی السَّنَهِ الماضِیَهِ مَعَ اُمّی!

رقیه: ولی تو واجب حج را همراه مادرم در سال گذشته به جا آوردی!

اَلأُمُّ: لَقَدِ اشتاقَ أَبوکُما إلی الحَرَمِینِ الشَّریفَینِ و البَقیعَ الشَّریفِ.

مادر: پدرتان مشتاق حرمین شریف مسجدالحرام، مسجد نبوی و بقیع شریف شده است.

عارفٌ: أَ أَنتِ مُشتاقَهٌ أَیضاً؛ یا اُمّاهُ؟

عارف: ای مادر آیا تو نیز مشتاق هستی؟

اَلأُمُّ: نَعَم؛ بِالتأکیدِ یا بُنَیَّ.

مادر: آری ، البته ای پسرم ولی من دوست دارم که برای زیارت عتبات نیز بروم.

اَلأَبُ: کُلُّ مُسلِمٍ حینَ یَری هذَا المَشهَدَ؛ یَشتاقُ إلَیهِ.

پدر: هر مسلمانی وقتی این صحنه را می بیند و اماکن مقدسه را به یاد می آورد مشتاق آن می شود.

عارفٌ: ما هیَ ذِکرَیاتُکُما عَنِ الحَجِّ؟

عارف: عارف: عارف: خاطرات شما از حج چیست؟

اَلأَبُ: أَتَذَکَّرُ خیامَ الحُجّاجِ فی مِنی وَ عَرَفاتٍ؛ وَ رَمیً الجَمَراتِ وَالطَّوافَ حَولَ الکَعبَهِ الشَّریفَهِ وَالسَّعیَ بَینَ الصَّفا وَ المَروَهِ؛ وَ زیارَهَ البَقیعِ الشَّریفِ.

پدر: به یاد می آورم چادر های حاجی ها در منا و عرفات و رمی جمرات و طواف دور کعبه شریف و دویدن بین صفا و مروه و زیارت بقیع شریف را.

اَلأُمُّ: وَ أَنَا أَتَذَکَّرُ جَبَلَ النّورِ الَّذی کانَ النّبیّ (ص) یَتَبَعَّدُ فی غارِ حِراءٍ الواقِعِ فی قِمَّتِهِ.

مادر: و من به یاد می آورم کوه نور را که پیامبر در غار واقع در قله آن عبادت می کرد.

رُقَیَّه: أَنَا قَرَأتُ في کِتابِ التَّربیَةِ الدّینیَّةِ أَنَّ أُولی آیاتِ القُرآنِ نَزَلَت عَلَی النَّبيِّ (ص) في غارِ حِراءٍ.

هَل رَأَیتِ الغارَ؛ یا أَمّاه؟

رقیه: من در کتاب ترییت دینی خواندم که اولین آیات قرآن بر پیامبر (ص) در غار حراء نازل شد.

آیا دیدی غار را، ای مادر؟

اَلأُمُّ: لا، یا بُنَیَّتي. اَلغارُ یَقَعُ فَوقَ جَبَلٍ مُرتَفِعٍ، لا یَستَطیعُ صُعودَهُ إلَّا الأَقویاءُ، وَ أَنتِ تَعلَمینَ أَنَّ رِجلي تُؤلِمُني.

مادر: نه، ای دخترم. غار بالای کوهی بلند قرار داشت، جز [افراد] نیرومند نمی توانستند بالا روند آن را، و تو می دانی که پاهایم درد می دهند مرا.

رُقَیَّه: هَل رَأَیتُما غارَ تَورٍ الَّذی لَجَأَ إلَیهِ النَّبیُّ (ص) فی طَریقِ هِجرَتِهِ إلی المَدینَهِ المُنَوَّرَهِ؟

رقیه: آیا دیدی غار نور را که پیامبر در راه هجرتش به مدینه منوره به آن پناه برد.

اَلأَبُ: لا؛ یا عَزیزَتی؛ أَنَا أَتَمَنّی أَن اَتَشَرَّفَ مَعَ جَمیعِ أَعضاءِ اَلأُسرَهِ وَ مَعَ اَلأَقرِباءِ لِزیارَهِ مَکَّهَ المُکَرَّمَهَ وَالمَدینهَ المُنَوَّرَهِ مَرَّهً أُخری وَ أَزورَ .هذِهِ اَلأَماکِنَ.

پدر: نه ای عزیزم، من آرزو دارم که بار دیگر همراه همه اعضاء خانواده و نزدیکان به زیارت مکه مکرمه و مدینه منوره مشرف شوم و این اماکن را زیارت کنم.