درسنامه کامل مطالعات اجتماعی نهم فصل 10 اوضاع اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی ایران در عصر صفوی

در دوران صفویه به دلیل حکومت مرکزی نیرومند و برقراری نظم و امنیت در سراسر کشور شرایط مناسبی برای رونق زندگی اجتماعی و اقتصادی پدید آمد.

جمعیت ایران در آن دوره حدود 10 میلیون نفر تخمین زده می شود.

بیشترین ساکنان ایران را روستاییان و کوچ نشینان تشکیل می دادند.

کوچ نشینان به دامداری و صنایع دستی و روستاییان به کشاورزی و صنایع دستی اشتغال داشتند.

به عقیده ی جهانگردان اروپایی ، وضع زندگی دهقانان ایرانی در دوره صفویه به مراتب بهتر از وضع دهقانان در مناطق حاصلخیز اروپا بوده است.

یکی از منابع عمده درآمد حکومت صفوی مالیاتی بود که از کشاورزان و دامداران می گرفتند.

در دوره صفویان حدود 10 تا 15 درصد ایرانیان در شهرها زندگی می کردند.

شهرنشینان بیشتر دارای مقام های زیر بودند:

• حکومتی
• نظامی
• کارمند اداره ها
• روحانی
• بازرگان
• پیشه ور
• صنعتگر
• کارگر

در عصر صفوی نه تنها کشاورزی و دامداری بلکه صنایع ایران نیز شکوفا و پر رونق بودند.

در دوره صفوی بخشی از محصولات با کیفیت ایران مانند خشکبار، پارچه های مخملی، ابریشمی، حریر و قالی های نفیس به کشورهای همسایه و برخی کشورهای اروپایی صادر می شد.

یکی از صنایع پر رونق ایران در دوره صفوی که با صنعت اروپا رقابت می کرد صنعت بافندگی بود.

در دوره شاه عباس اول کارگاه های بافندگی متعددی در اصفهان، کاشان، مشهد، استرآباد (گرگان) و گیلان وجود داشت.

صنعتگران ایرانی در صنایع کاشی و چینی، چرم، جواهر، رنگ، صابون و جنگ افزارهای سنتی پیشرفت کرده بودند.

در عصر صفوی به دلیل یکپارچه بودن سرزمین ایران و وجود نظم و امنیت در سراسر کشور تجارت داخلی و خارجی پر رونق بود.

شاهان صفوی به خصوص شاه عباس اول برای گسترش تجارت کوشش بسیار کردند. در آن دوره شبکه ی وسیعی از راه ها و کاروانسراها در سراسر ایران ایجاد شد.

در دوره صفویه بازارهای بزرگی در شهرها ساخته شد که یکی از با شکوه ترین آنها، بازار قیصریه اصفهان در شمال میدان نقش جهان بود.

یکی از منابع درآمد حکومت صفوی عوارضی بود که از کاروان های تجاری گرفته میشد.

شاهان صفوی مخصوصأ شاه عباس اول برای گسترش تجارت به شرکت های تجاری اروپایی اجازه دادند که در ایران فعالیت کنند.

صادرات ابریشم که پر سودترین کالای صادراتی بود، در انحصار شاه عباس اول قرار داشت.

در دوره صفویه، معماران و مهندسان شهرساز ایرانی مسجدها، مدرسه ها، کاخ ها، پل ها و کاروانسراهای عظیم و با شکوهی ساختند و در تزئین آنها انواع هنرها را به کار بردند.

در دوره صفوی پادشاهان مقام های کشوری، لشکری و دیگر بزرگان مدرسه ها و کتابخانه های عظیمی به ویژه در پایتخت های صفوی ساختند.

از جمله فیلسوفان نامدار دوره صفوی میرداماد و ملاصدرا و از عالمان بزرگ آن روزگار شیخ بهایی و علامه محمدباقر مجلسی بودند.

در دوره صفوی به سبب کم توجهی پادشاهان به شاعران شعر و ادب فارسی مانند دیگر رشته ها پر رونق نبود اما علم تاریخ مورد توجه قرار داشت.

در دوره صفوی علاوه بر جشن نوروز و دیگر جشن های باستانی اعیاد اسلامی مانند عید قربان، عید فطر و عید غدير را نیز گرامی می داشتند.

در دوره صفوی آیین سوگواری امام حسین (ع) در سراسر کشور به شیوه ی روضه خوانی، نوحه سرایی، مرثیه خوانی، سینه زنی و تعزیه برگزار می شد.