درسنامه کامل مطالعات اجتماعی نهم فصل 21 نهاد حکومت

صاحب نظران معتقدند همان طور که زندگی اجتماعی یک ضرورت است و انسان ها نمی توانند به تنهایی زندگی کنند و نیازهای مادی و معنوی خود را برطرف کنند، داشتن حکومت برای یک جامعه نیازی اساسی و یک ضرورت است.

هیچ جامعه ای نمی تواند بدون وجود حکومت باقی بماند.

زیرا در زندگی اجتماعی نیازهای مشترکی وجود دارد و افراد برای تنظیم امور خود به قوانین و مقرراتی نیاز پیدا می کنند. آنها همچنین برای اجرای قوانین و حل اختلافات و برقراری امنیت و نظم، ایجاد هماهنگی میان فعالیت های مختلف جامعه، دفاع از هجوم دشمنان ناگزیرند حکومتی تشکیل دهند و اداره ی امور جامعه را به افرادی بسپارند. بنابراین این امر بدون نهاد حکومت، جامعه دچار اختلال و هرج و مرج می شود .

مهم ترین وظایف حکومت ها :

1. اجرای قوانین
2. برقراری نظم و امنیت
3. وضع قوانین و مقررات لازم در امور مختلف
4. رسیدگی به اختلافات و شکایت ها
5. تعلیم و تربیت
6. حفظ میراث فرهنگی
7. سیاست گذاری فرهنگی
8. عمران و آبادانی کشور
9. ایجاد وسایل و امکانات لازم برای رفع نیازهای معیشتی
10. ایجاد هماهنگی بین فعالیت های مختلف اقتصادی و اجتماعی
11. دفاع از کشور و حفظ تمامیت ارضی
12. مدیریت منابع طبیعی و ثروت هایی که به عموم مردم تعلق دارد

نظر اسلام در مورد حق حاکمیت مطلق در جهان:

در جهان بینی توحیدی اسلام، حق حاکمیت مطلق همه ی موجودات و پدیده های جهان فقط از آن خداست. انسان ها و همه ی موجودات دیگر تحت حاکمیت خدا قرار دارند و حکومت حق انحصاری خداوند است و با پیروی از دستورات الهی، به سوی کمال حرکت می کنند.

ویژگی های جامعه ای که تحت حاکمیت قوانین الهی است :

استعدادهای انسان ها در پرتو شناخت حق شکوفا می شود. در چنین جامعه ای مالکیت و سلطه ی اقلیتی بر منابع و ثروت ها و امکانات عمومی و ظلم و تبعیض از میان می رود و عدالت حاکم می شود.

سوره نساء آیه ۵۹ در باره حق حاکمیت الهی:

ای کسانی که ایمان آورده اید، فرمان برید از خدا و فرمان برید از رسول و اولیای امور از خودتان و اگر در چیزی ستیزه کردید، به خدا و رسولش باز گردید.

سوره بقره آیه ۲۵۷ درباره حق حاکمیت الهی:

خداوند ولی و سرپرست کسانی است که ایمان آورده اند. آنها را از ظلمت ها به سوی نور بیرون می برد اما کسانی که کافر شدند، اولیای آنها طاغوت ها هستند که آنها را از نور به سوی ظلمت ها بیرون می برد. آنها اهل آتش اند و همیشه در آن خواهند ماند.

از دیدگاه اسلام چه کسانی برای اجرای قوانین شایستگی دارند؟

فقط آن گروه از مردم شایستگی دارند که هم از این قوانین آگاهی و به آن ایمان داشته باشند و هم از نظر تقوا و عدالت از دیگر مردم بالاتر باشند. در رأس این گروه، پیامبران الهی و امامان معصوم (ع) قرار دارند و در غیاب آنان افراد صالح و متقی ادامه دهنده ی راه آنها هستند.

چرا حق حاکمیت بر انسان ها از آن خداست؟

زیرا خداوند آفریننده ی انسان و مالک حقیقی این جهان هستی است و از همه ی امور آگاهی دارد.

کلمه جمهوری در حکومت جمهوری اسلامی:

کلمه جمهوری نشان می دهد که شکل این حکومت، جمهوری است و در آن حق انتخاب و مشارکت مردم در حکومت به رسمیت شناخته می شود.

کلمه اسلامی در حکومت جمهوری اسلامی:

یعنی محتوای این حکومت اسلامی است و کشور با اصول و قوانین اسلامی اداره می شود. زمامداران آن نیز باید مومن و معتقد به اسلام و متعهد به اجرای آن باشند.

ولایت از دیدگاه اسلام مختص چه کسانی است؟

از دیدگاه اسلام فقط خدا می تواند بر انسان ها ولایت و حاکمیت داشته باشد. پیامبران و امامان معصوم (ع) نیز از طرف خداوند نمایندگی داشته اند که تا مردم را سرپرستی کنند.

در زمان غیبت امام زمان (عج) چه کسی سر پرستی جامعه ی اسلامی را بر عهده دارد؟

سرپرستی جامعه ی اسلامی بر عهده ی فقیه عادل و با تقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است.

مهم ترین رکن حکومت جمهوری اسلامی:

رهبری (ولی فقیه)

قوای سه گانه:

• قوه مقننه: نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شورای نگهبان
• قوه قضاییه: رئیس قوه قضاییه، قضات دیوان عالی کشور، دادگاه ها، دادسراها و ...
• قوه مجریه: رئیس جمهور، معاونان و وزارت خانه ها

مهم ترین وظایف و اختیارات رهبر جمهوری اسلامی:

• تعیین سیاست های کلی نظام و نظارت بر حسن اجرای آنها
• فرماندهی کل نیروهای مسلح
• عفو یا تخفیف مجازات محکومان در حدود موازین اسلامی
• نصب و عزل و قبول استعفای فقهای شورای نگهبان، رئیس قوه قضاییه، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فرماندهان نیروهای نظامی، انتظامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا در قانون اساسی :

از آنجا که نوع حکومت در کشور ما جمهوری اسلامی است و مردم در همه ی شتون حکومت نقش و مشارکت دارند در قانون اساسی مورد توجه قرار گرفته است.

هدف از تشکیل شوراهای اسلامی :

شوراهای اسلامی با هدف همکاری مردم برای پیشبرد برنامه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و عمرانی با توجه به شرایط و مقتضیات هر منطقه از کشور تشکیل می شوند.

اعضای این شوراها را مردم منطقه یا محل انتخاب می کنند.