آموزش جامع ترکیب اضافی و وصفی

هوایِ پاک: وصفی (هوا پاک است).
درختِ حیاط: اضافی (درخت حیاط است؟ نه. درختِ متعلق به حیاط).
معلمِ دلسوز: وصفی (معلم دلسوز است).

آسمانِ شب: اضافی (آسمان شب است؟ نه. آسمانِ متعلق به شب).
شبِ مهتابی: وصفی (شب مهتابی است).
نورِ مهتاب: اضافی (نور مهتاب است؟ نه. نورِ متعلق به مهتاب).

لباسِ نو: وصفی (لباس نو است).
رنگِ لباس: اضافی (رنگ لباس است؟ نه. رنگِ متعلق به لباس).
لباسِ او: اضافی (لباس او است؟ نه. لباسِ متعلق به او).

برگِ درختان: اضافی (برگ متعلق به درختان).
درختانِ سبز: وصفی (درختان سبز هستند).
معرفتِ کردگار: اضافی (معرفتِ ناشی از یا مربوط به کردگار).

گزینه ب

گزینه ب: آبِ روان ← آب روان است. («روان» صفت برای آب است).
الف) لبِ جوی: اضافی (لبِ متعلق به جوی).
ج) گذرِ عمر: اضافی (گذرِ مربوط به عمر).
د) رخِ یار: اضافی (رخِ متعلق به یار).

گزینه د

گزینه د: کلاسِ پنجم ← کلاس پنجم است؟ نه. («پنجم» اینجا اسمِ یک مقطع است که به کلاس نسبت داده شده).
الف) مدادِ قرمز: وصفی (مداد قرمز است).
ب) دوستِ خوب: وصفی (دوست خوب است).
ج) آفتابِ عالم‌تاب: وصفی (عالم‌تاب صفت آفتاب است).

گزینه ج

گزینه ج: پایانِ راه ← پایان راه است؟ نه. (اضافی).
الف) راهِ دشوار: وصفی (راه دشوار است).
ب) غذایِ خوشمزه: وصفی (غذا خوشمزه است).
د) دوستِ قدیمی: وصفی (دوست قدیمی است).

گزینه ج

در ترکیب وصفی، کلمه اول اسم (موصوف) است و کلمه دوم صفت است که موصوف را توصیف می‌کند.

تفاوت اصلی در نوع کلمه دوم و کاری است که انجام می‌دهد. در ترکیب وصفی، کلمه دوم یک صفت است و کلمه اول (اسم) را توصیف می‌کند (مثل: مدادِ قرمز). در ترکیب اضافی، کلمه دوم هم اسم یا ضمیر است و به کلمه اول (اسم) ربط یا تعلق دارد (مثل: مدادِ من).

الف) دانشمندِ بزرگ: وصفی (دانشمند بزرگ است).
ب) کلاسِ درس: اضافی (کلاسِ مربوط به درس).
ج) گلِ لاله: اضافی (گل از نوع لاله).
د) دریایِ خزر: اضافی (دریایی به نام خزر).

(پاسخ‌ها می‌توانند متنوع باشند)
برای «شهر»:
- ترکیب وصفی: شهرِ بزرگ
- ترکیب اضافی: مردمِ شهر
برای «زیبا»:
- ترکیب وصفی: دخترِ زیبا
- ترکیب اضافی: معنیِ زیبا (زیبا اینجا اسم است به معنی زیبایی)

- کیفِ چرمی: وصفی (چرمی صفت کیف است).
- کیفِ برادرم: اضافی (کیف متعلق به برادرم؛ «برادرم» خودش اضافی است: برادرِ من). پس «کیفِ چرمیِ برادرم» یک ترکیب چندلایه است.
- میزِ چوبی: وصفی (چوبی صفت میز است).
- رویِ میز: اضافی (رویِ مربوط به میز).

یادگیری تفاوت این دو ترکیب بسیار مهم است زیرا:
۱. به درک صحیح معنای جملات و عبارات کمک می‌کند (معنی «کتابِ خوب» با «کتابِ علی» کاملاً متفاوت است).
۲. برای تجزیه و تحلیل دستوری جملات و شناخت نقش کلمات ضروری است.
۳. به درست‌نویسی و ساختن جملات دقیق و روان کمک می‌کند.
۴. در فهم آرایه‌های ادبی مانند اضافه تشبیهی و استعاری (که نوعی اضافه اضافی هستند) نقش کلیدی دارد.