نحوه گونه زایی

اگر میان افراد یک گونه جدایی تولید مثلی رخ دهد آن گاه خزانه ژنی آن ها از هم جدا و احتمال تشکیل گونه جدید فراهم می شود.

منظور از جدایی تولید مثلی عواملی است که مانع آمیزش بعضی از افراد یک گونه با بعضی دیگر از افراد همان گونه می شوند .

نکته:  نمی توان بیان کرد که جدایی خزانه ژنی صد در صد به تشکیل گونه جدید منجر شود . 

نکته:  به طور کلی سازوکارهایی که باعث ایجاد گونه ای جدید می شوند به دو گروه تقسیم می شوند: 

الف : گونه زایی دگر میهنی که در آن جدایی جغرافیایی رخ می دهد.

ب: گونه زایی هم میهنی که درآن جدایی جغرافیایی رخ نمی دهد .

الف) گونه زایی دگر میهنی        

وقوع رویدادهای زمین شناختی (ایجاد کوه، دریاچه و دره) در یک منطقه یعنی ایجاد سد فیزیکی بین افراد یک جمعیت و قطع ارتباط آن ها با هم. 

قطع ارتباط دو جمعیت با هم یعنی عدم وقوع شارش و افزایش تفاوت بین دو جمعیت جدا شده در اثر پدیده های همچون جهش ، نوترکیبی و انتخاب طبیعی. 

جدا شدن خزانه ژنی دو جمعیت از هم یعنی ایجاد دو گونه متفاوت . 

نکته:  اگر خزانه ژنی دو جمعیت از یکدیگر جدا شود حتی در  اثر برداشتن سدهای فیزیکی و در کنار هم قرار گرفتن جمعیت ها باز هم آمیزشی بین آن ها رخ نخواهد داد و بنابراین می توان آن ها را دو گونه مجزا به شمار آورد .

نکته:  اگر جمعیتی که از جمعیت اصلی جدا شده است کوچک باشد آن وقت اثر رانش ژن را نیز باید در نظر گرفت که خود بر میزان تفاوت بین دو جمعیت می افزاید. 

نکته مهم : هر چه تحرک جانداران بیشتر باشد سد جغرافیایی نیز باید بزرگتر باشد .

نکته مهم:  در گونه زایی دگر میهنی عامل اولیه گونه زایی سد جغرافیایی است اما عامل اصلی نیست. 

نکته مهم:  عامل اصلی گونه زایی دگر میهنی پدیده هایی مثل انتخاب طبیعی ، جهش و ..... است .

ب) گونه زایی هم میهنی           

گاهی در اثر جدایی تولید مثلی بین اعضای یک گونه که در یک زیستگاه زندگی می کنند گونه جدیدی به وجود می آید .

نکته:  در گونه زایی هم میهنی جدایی جغرافیایی رخ نمی دهد .

مثال:  پیدایش گیاهان چند لادی (پلی پلوئیدی)

نکته:  با هم ماندن و یا جدا شدن کروموزوم ها می تواند در میوز 1 یا 2 رخ دهد .

نکته:  اگر با هم ماندن کروموزوم ها در میوز 1 رخ دهد نیمی از گامت ها دارای کروموزوم کمتر و نیمی دیگر دارای انواع کروموزوم بیشتر خواهند بود .

( تمام گامت ها مشکل دارند . شکل سمت چپ .)

نکته:  اگر با هم ماندن کروموزوم ها در میوز 2 رخ دهد نیمی از گامت ها طبیعی خواهند بود و یک چهارم گامت ها دارای کروموزوم بیشتر و یک چهارم دیگر دارای کروموزوم کمتر می باشند (  نیمی از گامت ها مشکل خواهند داشت شکل سمت راست) .

نکته:  پلی پلوئیدی شدن می تواند هم به دلیل خطای میوزی و هم به خاطر خطای میتوزی صورت بگیرد.

نکته:  گونه زایی دگر میهنی نیاز به زمان طولانی تری داشته و تدریجی می باشد اما گونه زایی هم میهنی در زمان بسیار کوتاه تر و اغلب به شکل ناگهانی صورت می پذیرد .

نکته:  در هر دو نوع گونه زایی جدایی تولید مثلی بین افراد یک جمعیت ایجاد می شود .