جواب فصل 2 پدیده های اجتماعی جامعه شناسی دهم

دانستید که در کنش اجتماعی، آگاهی و ارادۀ کنشگر، ناظر به دیگران، ویژگ ها و اعمال آنهاست. برای شناخت عمیق تر کنش اجتماعی، لازم است کمی بیشتر به واژۀ «دیگران» بیندیشید. کسانی که کنشگران با توجه به آنها، دست به کنش می زنند، متفاوت اند. در اینجا انواع مختلفی از آنها ذکر شده است. تلاش کنید در ارتباط با هر کدام، یک کنش اجتماعی مثال بزنید.

الف) غریبه/ آشنا

ب) دوست/ دشمن

ج) گذشتگان/ معاصران/ آیندگان

د) مؤمن/ کافر/ منافق

* با این مثال ها متوجه می شوید؛ کنشی که ناظر به هر کدام از موارد بالا صورت می گیرد، آداب و قواعد خاصی می خواهد. آیا تاکنون فکر کرده اید که این آداب چگونه شکل می گیرند، چگونه دوام می آورند یا تغییر می کنند؟

 (برای آشنایی با آداب مناسبات و ارتباطات انسان با دیگران، می توانید به کتاب مفاتیح الحیاة آیت الله جوادی آملی مراجعه کنید.)

الف) کنش احوال پرسی :

غریبه : سلام حالتون خوبه؟ سلامتین؟ خیلی خوش آمدین.

آشنا : به به سلاااااااام چطور مطوری؟ چه خبرا؟

ب) دوست: لبخند می زنیم و دست می دهیم.

دشمن: اخم می کنیم و فاصله می گیریم.

ج) گذشتگان : مراسم بزرگداشت برگزار می کنیم (فردوسی و مولوی). مقاله انتقادآمیز می نویسیم (حمله مغول)

معاصران : برایشان کمک نقدی جمع می کنیم (قحطی زدگان آفریقا). علیهشان شعار می دهیم (اسرائیل)

آیندگان : برای زندگیشان تلاش می کنیم (در مصرف منابع نفتی صرفه جویی می کنیم)

د) مومن : حاضریم به او اعتماد کنیم و چیزی پیش او به امانت بگذاریم.

کافر: او را نجس می دانیم و با او غذا نمی خوریم.

منافق : قابل اعتماد نیست و به حرفش بی اعتمادی می کنیم.

*  آداب و رسوم اجتماعی در نتیجه زندگی اجتماعی انسان در طول زمان به وجود می آیند. دین، باورها، علکم، تجربیات گذشتگان، تجربیات شخصی، ادبیات و هنر و .... در شکل گیری اعتقادات و باورها تاثیر می گذارند و آگاهی لازم برای کنش های کنشگران را فراهم می کنند.

کوه یک پدیدۀ طبیعی و ساختمان اداری، پدیده اجتماعی است. با مقایسه آنها، تفاوت پدیده های طبیعی و اجتماعی را مشخص کنید.

پاسخ به صورت زیر خواهد بود:

کشورها در مواجهه با روند کاهش جمعیت، برای جبران و ترمیم جمعیت خود، روش های مختلفی را در پیش می گیرند. با راهنمایی دبیر خود برخی از تجربه های کشورهای مختلف را در این رابطه مطالعه کنید و به کلاس گزارش دهید.

ملاحظه می کنید که دو کشور ژاپن و آلمان از رشد منفی جمعیت برخوردارند. براساس آمارهای اعلام شده، در بازه زمانی ٢٠٢١ - ٢٠٢٠ جمعیت ژاپن با کاهش ٤٤ هزار نفری روبه رو شده است و مهم ترین دلیل کاهش جمعیت در ژاپن، عدم تمایل زنان به فرزندآوری است. نرخ باروری در ژاپن از دهه ١٩٧٠ میلادی به بعد کاهشی بوده است. نرخ باروری در دهه ٢٠٠٠ میلادی به رقم 1/3 درصد در ازای هر زن رسید. این رقم در ٢٠٠٥ میلادی به 1/26 درصد رسید. در دهه ٢٠١٠ میلادی به بعد نرخ باروری در ژاپن با افزایش اندکی روبه رو شد و به رقم 1/4 درصد رسید. میانگین سنی جمعیت ژاپن به 48/4 سال رسیده و این کشور ثروتمند آسیایی اکنون پیر ترین کشور جهان به شمار می رود. دولت ژاپن پیش بینی می کند که در افق 2060 تقریباً نیمی از جمعیت این کشور را افراد سالخورده تشکیل خواهند داد. از طرفی برآورد می شود که ظرف چهار دهه آینده جمعیت ژاپن که اکنون ١٢ ٧ میلیون نفر است، بیش از ٢٥ درصد کاهش خواهد یافت و در حدود ٨٨ میلیون نفر خواهد شد.

الف) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور روسیه:

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در سخنرانی سالانه خود به اعضای پارلمان این کشور گفت ما باید به جوانان کمک کنیم؛ آنهایی که می خواهند تشکیل خانواده دهند و در رویای فرزند هستند.

بنابر گزارش سازمان ملل، دو سوم از اروپا اقداماتی را برای افزایش نرخ باروری از تعیین پاداش برای فرزند آوری تا انگیزه های مالیاتی بکار بسته اند که به درجات مختلف موفق بوده است.

طبق وعده های پوتین در روسیه مادرانی که برای اولین بار فرزند می آورند می توانند مزایایی حاملگی دریافت کنند. قبلا این مزایا به مادرانی داده می شد که دو یا بیشتر از دو فرزند داشتند.

مزایای رفاهی به کودکان بین سه تا ۷ ساله در خانواده های کم درآمد پرداخته می شود و تغذیه رایگان در مدارس در چهار سال نخست تحصیل ارائه می شود.

پوتین همچنین وعده کاهش مالیاتی برای خانواده های پرجمعیت تر را داده است.

به گفته یک کارشناس جمعیت در روسیه این اقدامات به طور موقت تعداد خانواده ها با دو فرزند را افزایش داده است اما تردیدهای مالی درباره آینده باعث افت دیگری در نرخ زاد و ولد شده است.

ب) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور ایتالیا:

در ایتالیا نیز مانند روسیه دولت تلاش کرده مشوق های مالی را برای تشویق فرزندآوری بکار بندد.

با این حال ایتالیا هنوز هم پایین ترین نرخ باروری را در اتحادیه اروپا دارد و نرخ تولدکودک برای هر مادر ایتالیایی 1/3 کودک است.

به گفته استاد دانشگاه هلند این سیاست های پولی نیز معمولا تاثیر چندانی در نرخ باوری ندارند. هر چند که در کوتاه مدت موثر هستند اما در نهایت کمکی به نرخ بالای ناباروری نمی کند و این روش در بسیاری از کشورهای استفاده شده و الگوی مشابهی را داده است.

در رابطه با ایتالیا ناکام بودن مشوق های پولی ممکن است به این حقیقت ربط داشته باشد که این مبالغ به گرایشات اجتماعی به عنوان فاکتور اصلی در کشوری که کمتر از ۵۰ درصد زنان آن شاغل هستند یا سطح مهاجرت در آن بالا است کمکی نمی کند.

پ) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور فرانسه:

در این کشور به رغم کاهش نرخ تولد در سالهای اخیر، این کشور همچنان بالاترین نرخ زاد و ولد را در اروپا دارد که بر اساس گزارش بانک جهانی از سال ۲۰۱۷ شامل 1/92 تولد برای هر زن است.

در فرانسه در چند دهه گذشته وزارت خانواده مسوولیت ارائه سیاست های اجتماعی در این حوزه را داشته است.

بر اساس گزارش کمیسیون اروپا، این کشور سیاست های اجتماعی گسترده ای دارد که امکان ارائه یارانه به نگهداری از کودکان و کمک های سخاوتمندانه برای خانواده های پرجمعیت تر را در بر می گیرد.

خانواده ها با دو فرزند یا بیشتر دستکم ماهانه ۱۳۱.۵۵ یورودریافت می کنند و در برخی خانواده ها هنگام  تولد هر نوزاد 944/51 یورو پرداخت می شود.

ت) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور سوئد:

در کشورهای اسکاندیناوی موفقیت مشابهی دیده می شود و براساس گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ در سوئد هر زن به طور متوسط 1/9 کودک متولد می کند.

کمیسیون اروپا می گوید نرخ اشتغال زنان و مادران در این کشور بالاترین در سطح اتحادیه اروپا است و فقر کودکان پایین ترین نرخ است. به والدین ماهانه کمک 1/573 کرونی (۱۶۷ دلار) پرداخت می شود که این رقم با افزایش سن کودک افزایش می یابد.

ساعات کاری مادران درسوئد پایین ترین در مقایسه با بسیاری دیگر از کشورها است. در سال ۲۰۱۸ متوسط ساعت کاری 1/474 ساعت بود که حدود ۵۰۰ ساعت کمتر از متوسط ساعت کار در روسیه است.

ث) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور ژاپن:

طی چند دهه گذشته، ژاپن با چالش دوگانه ای در زمینه کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش سن مواجه شده است. برای پرداختن به این مسئله، دولت از دهه ۱۹۹۰ چندین طرح مهم را برای مقابله با این مشکل آغاز کرده است، از جمله طرح انجل (فرشته)، طرح آنجل جدید و سیاست به علاوه یک. با این حال، این طرح ها عمدتا به دلیل منابع محدود و عدم همسویی اجتماعی با اولویت های دولت کمترین تأثیر را داشته اند.

دولت ژاپن برای تشویق به تولد بیشتر طرح انجل را ارائه داد که ، برنامه ای پنج ساله در سال ۱۹۹۴ برای کمک به زوجین در تربیت فرزندان بود.  طرح جدید آنجل در سال ۱۹۹۹ و به دنبال آن سیاست به علاوه یک در سال ۲۰۰۹ ارائه شد. طرح آنجل و طرح انجل جدید هر دو به این منظور طراحی شده اند که بچه دار شدن را به گزینه ای آسان تر و جذاب تر تبدیل کنند. این طرح چند هدف را تشکیل می داد:

«ایجاد سازگاری بین مسئولیت های کاری و خانوادگی، افزایش خدمات مراقبت از کودکان، تقویت امکانات بهداشتی مادر و کودک، بهبود مسکن و امکانات عمومی برای خانواده های دارای فرزند، تقویت رشد کودک، بهبود فضای آموزشی برای کودکان، کاهش هزینه های اقتصادی مرتبط با تربیت کودکان.»

هدف از راهکاری دولت ژاپن در طرح آخر خود ایجاد محیط کار قابل قبول برای والدین ​​با بودجه اختصاص یافته برای ساخت ۵۰،۰۰۰ مرکز مهد کودک جدید برای نگهداری از آنها در روز بود.

ج) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور کره جنوبی:

با وجودی که نرخ زاد و ولد دراین کشور از سال ۲۰۱۸ افزایش داشته هنوز هم پایین ترین نرخ تولد را در جهان دارد. در ۱۳ سال گذشته، مقامات سئول تقریبا ۱۲۱ میلیارد دلار صرف اقدامات افزایش جمعیت کرده اند که شامل افزایش مهدکودک ها، مراکز مراقبت از کودکان و تعیین یارانه برای کودکان در ۵ سال نخست زندگی شان بوده است. اما این ها برای جبران هزینه تحصیلات خصوصی که پدیده ای عادی در این کشور است و خانواده ها را برای فرزند آوری محتاط می کند، کافی نبوده است.

به نظر می رسد دلیل دیگری که باعث کاهش نرخ زاد و ولد می شود پدیده اجتماعی «سامپو» است، پاسخی که زنان کره جنوبی به دهه ها نابرابری جنسیتی مبنی بر فرار از روابط، ازدواج و فرزندان می دهند.

در اکتبر ۲۰۱۹، دولت اعلام کرد که سیاست های موجود در زمینه مرخصی والدین گسترش یافته و والدین با فرزندان زیر ۸ سال اکنون مجاز به گذراندن یک ساعت کمتر در محل کار در هر روز هستند. یارانه های نقدی والدین دارای فرزندان خردسال حتی گسترش یافته است و شامل ۱۰درصد ثروتمندترین افراد جامعه می شود.

چ) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور لهستان:

ویکتور اوربان نخست وزیر لهستان در فوریه ۲۰۱۹ تلاش کرد نرخ زاد و ولد هر زن را که در حال حاضر ۱.۴۸ است افزایش داده و همسو با نرخ جهانی افزایش دهد. این تلاش شامل امکان دریافت وام برای زنان زیر ۴۰ سال در صورت ازدواج بود و اگر فرزندان بیشتری داشته باشند دیگر نیاز نیست وام را بازپرداخت کنند. همچنین خانواده های جوان تر می توانند کمک وام مسکن بعد از دومین و سومین کودک خود دریافت کنند و خانواده های دارای دستکم ۳ فرزند می توانند برای خرید خودرو کمک هزینه دریافت کنند. این موضوع بود که زنان می توانند در صورت داشتن ۴ فرزند از مالیات معاف شوند.

ح) راهکارهای جبران و ترمیم جمعیت کشور سنگاپور:

نرخ باروری در این کشور در مقایسه با نرخ زاد و ولد در سطح جهانی کاهش یافته و مردم سنگاپور بیشتر از داشتن فرزند اهداف دیگر را  مانند ادامه تحصیل ، اشتغال و مسافرت در اولویت قرار می دهند به همین دلیل هم میزان زاد و ولد در حال کاهش است.

نرخ فعلی 1/26 کودک به ازای هر زن است و برای تغییر این روند میلیاردها میلیارد دلار صرف برنامه های استفاده مرخصی والدین ، ​​تخفیف مالیاتی برای والدین دارای فرزندان بیشتر و همچنین مزایایی برای مادران شاغل شده است.

دولت برای سهولت نگهداری فرزندان توسط  پدربزرگ و مادربزرگ ها، دولت برای خانواده هایی که فاصله ۴ کیلومتری والدین خود مسکن خریداری کرده اند، کمک مساعدی مسکن نزدیکی ۳۰ هزار  دلار ارائه می دهد.

همچنین یک هدیه نقدی به مبلغ ۸۰۰۰ دلار برای فرزند اول و دوم و ۱۰،۰۰۰ دلار برای هر تولد بعدی در نظر گرفته شده است. سنگاپور سیاست های این چنینی را در سایت www.heybaby.sg منتشر می کند و حتی در ایستگاه های راه آهن کمپین های تبلیغاتی وجود دارد که اطلاعات باروری را در این کمپین های تبلیغاتی با شعارهایی مانند «هرچه زودتر برنامه ریزی کنید ، بارداری آسان تر است» ارائه می دهد.

منبع:

https://irna.ir/xjDSqX