تلمیح در لغت به معنای «به گوشه ی چشم نگریستن» است و در اصطلاح ادبی اشاره کردن به آیات، احادیث، داستان های عاشقانه و تاریخی، مثل و... است.
غرق خون بود و نمیمرد ز حسرت فرهاد خواندم افسانه ی شیرین و به خوابش کردم
نظر کردن به درویشان متافی بزرگی نیست سلیمان با چنان حشمت، نظرها بود با مورش
از آب دیده صد ره، طوفان نوح دیدم وز لوح سینه نقشت، هرگز نگشت زایل
نه خدا توانمش خواندنه بشر توانمش گفت متحیرم چه نامم شه ملک «لافتی» را؟
طالب لعل توأم کان که به ظلمات افتاد طلب چشمه ی حیوان تکند، چون تکند؟
اصل تلمیح اشاره کردن است اما گاه ترجمه کامل را می آورند.
چـــــنــــیــــــن گـــــفــــت پـــیـــغمـــر راســـتـــگوی ز گـــــهـــــواره تــــــا گــــــور دانــــــش بــــجــــوی
* توجه: انتظار نداشته باشیم همه ی تلمیحات اشاره به لیلی و مجنون و مانند آن باشند و زود به دست آیند. بعضی از تلمیحات مربوط به داستان های اصیل ایرانی یا بعضی داستان ها و تفاسیر قرانی هستند و ممکن است به راحتی قابل تشخیص نباشد. مانند «مهر و وفا» در بیت اول از ابیات زیر که اسم عاشق و معشوقی در ادب فارسی بوده اند. با بیت دوم به ماجرای حضرت موسی و مناجات کردن با خدا در کنار کوه طور اشاره دارد و بیت سوم هم به آیدای از قران که معروف به «آیه امانت» است اشاره دارد که ممکن است شما آن را نشنیده باشید. باید کم کم با تلمیحات آشنا بشوید و اطلاعات ادبی و تلمیحی خود را بالا ببرید، چرا که تلمیحات کنکور در همین سطح است و از این راحت تر نیست!
سرو زر و دل و جانم فدای آن یاری که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد
عشق کو؟ ناگرم سازد این دل رنجور را؟ در حریم سینه افروزد چراغ طور را؟
آدمی مگرخون بگرید از گرانباری رواست کانچه نتوانست بردن آسمان، بر دوش اوست
* توجّه: القاب مربوط به پیامبران را سعی کنید بدانید: خلیل (ابراهیم)، کلیم (موسی)، مسیحا (عیسی) و ...