از ویژگی های هر زبانی دسته بندی کلمات آن است و در زبان عربی نیز کلمات به سه دسته تقسیم می شوند: اسم، فعل و حرف.
اسم:
الف) از نظر تعداد
- مفرد: از یک نفر یا یک چیز سخن می گوید و علامت مشخصی ندارد: أَلكِتاب / أَلشّجرة
- مثنی: فقط برای دو نفر یا دو چیز است و علامت آن؛ «انِ» و «ینِ» می باشد: أَلكتابانِ/ أَلكتابَيْنِ
- جمع: به دو قسمت تقسیم می شود:
1) سالم:
- مذكّر: مفرد کلمه + ونَ یا ينَ: أَلمعلِّمونَ / أَلمعلِّمينَ
- مؤنث: مفرد کلمه + ات: أَلمعلِّمات
2) مکسّر: قانون مشخصی ندارد و باید از قبل شنیده باشی: أَلكتاب -> ألكُتُب / ألشَّجرة -> الأَشجار
ب) از نظر جنس
- مؤنث: علامت مشخص آن معمولاً «ة» می باشد: فاطمة/ ألَحَديقَة
- مذكّر: اگر علامت مؤنث نداشته باشد مذکّر به حساب می آید: أَلكتاب/حمید
تذکر: برخی از اسم ها علامت تأنیث ندارند ولی مؤنث هستند که به آنها مؤنث معنوی می گویند؛ یعنی در ظاهر مذكّرند و در معنا مؤنث! مؤنث های معنوی در دسته های زیر قرار می گیرند.
1) برخی از اسم های علم مثال: مريم / زينب
2) کلمات مخصوص جنس مؤنث مثال: أَمّ / أَخت / بنت
3) نام شهر، کشور و قاره که مثال: طهران / ایران / أسيا
4) کلماتی که باید حفظشان کنید: روح / ريح / نار / دار / بِئر / حرب / نفس / جهنّم / شمس / أَرض / سماء
5) برخی از اعضای زوج بدن مثال: يد / عين / رِجل (پا) / أُذُن (گوش)
ج) اسم های اشاره
متناسب با تعداد و جنس اسم پس از خودشان به شکل زیر می آیند:
- اسم اشاره
1) اشاره به نزدیک
این، این دو و این ها
2) اشاره به دور
آن، آن دو و آن ها
3) اشاره به مکان: نزدیک: هُنا - دور: هناکَ
د) کلمات پرسشی / استفهام
- أَ / هَلْ
معنی: آیا
پاسخ: نَعَم / لا (بله / خیر)
- مَن، مَنْ هُوَ، مَنْ هِیَ
معنی: کیست؟ چه کسی است؟
پاسخ: نام شخص: هُو حامد / هِیَ زینب
- ما، ما هُوَ، ما هِیَ
معنی: چیست؟
پاسخ: نام شیء یا تعریف آن: هُوَ عامِلٌ
- أَیْنَ
معنی: کجا؟
پاسخ: قید مکان: خَلْفَ الجدارِ، فوقَ الشَّجرةِ و ...
- مَن أَینَ
معنی: اهل کجا؟
پاسخ: اسم مکان یا شهر و کشور: مِن ایران / ایرانیٌّ
- کَمْ
معنی: چند؟
پاسخ: یکی از اعداد اصلی: خمسة، ثلاثة، ستّون و ...
- لِماذا
معنی: برای چه؟
پاسخ: با حرف «لـِ» می آید: لِأَنَّ یا لـِ + اسم
- مَتــی
معنی: کِی؟ چه وقت؟
پاسخ: قید زمان: أَمْسِ (دیروز) غداً (فردا) فِی الشَّهرِ القادم (ماه آینده)
- کیفَ
معنی: چگونه؟ چطور؟
- کیف + اسم
پاسخ: اسم: بخیرٍ (خوبم)
- کیف + فعل
پاسخ: قید حالت: ماشیاً (پیاده) مسروراً (خوشحال)
هـ) ضمایر
- اول شخص مفرد
- دوم شخص مفرد
- سوم شخص مفرد
- اول شخص جمع
- دوم شخص جمع
- مذکّر
- مؤنث
- سوم شخص جمع
- مذکّر
- مؤنث
