آموزش جامع معرفه و نكره (قواعد عربی پایه یازدهم)

اسم معرفه و نکره در عربی: راهنمای کامل شناسایی اسم ها

در زبان عربی، اسم ها از نظر شناخته شده بودن یا نبودن برای مخاطب، به دو دستهٔ کلی تقسیم می شوند: معرفه (شناخته شده) و نکره (ناشناخته). تشخیص معرفه یا نکره بودن یک اسم، یکی از پایه های اصلی درک مطلب، ترجمهٔ صحیح و به ویژه در مباحثی مانند صفت و موصوف، مضاف و مضاف الیه و اعراب گذاری است. بیایید با هم این دو مفهوم را به زبان ساده و با مثال های کاربردی یاد بگیریم.

اسم نکره: ناشناخته و نامشخص!

اسم نکره، اسمی است که برای شنونده یا خواننده، ناشناخته و نامشخص است. وقتی می گوییم «مردی آمد»، منظورمان یک مرد نامعین است، نه یک مرد خاص که هر دو طرف او را بشناسند.

نشانهٔ اصلی اسم نکره چیست؟
مهم ترین و رایج ترین نشانهٔ اسم نکره در زبان عربی، داشتن تنوین (ـًـٍـٌ) در انتهای آن است (البته به شرطی که آن اسم، عَلَم یا اسم خاص نباشد که در ادامه توضیح می دهیم).

ترجمه اسم نکره به فارسی:
اسم نکره در فارسی معمولاً با افزودن «ی» به آخر اسم، یا کلمهٔ «یک» قبل از آن، یا هر دو ترجمه می شود:

• رَجُلٌ: مردی / یک مرد / یک مردی
• کِتاباً: کتابی را / یک کتاب را / یک کتابی را

اسم معرفه: شناخته شده و مشخص!

اسم معرفه، اسمی است که برای شنونده یا خواننده، شناخته شده و مشخص است. وقتی می گوییم «دانش آموز آمد»، منظورمان دانش آموز خاصی است که هر دو می دانیم کیست.

قانون کلی: همهٔ اسم ها در زبان عربی نکره هستند، مگر اینکه یکی از نشانه های معرفه بودن را داشته باشند.

در کتاب های درسی شما، با دو نوع اصلی از اسم های معرفه آشنا می شوید:

۱. معرفه به «الـ» (ذواللام):

رایج ترین راه معرفه کردن یک اسم نکره، اضافه کردن حرف تعریف «الـ» به ابتدای آن است. وقتی «الـ» به اسم نکره اضافه می شود، تنوینِ انتهای آن حذف می شود.

«الـ» + اسم نکره = اسم معرفه به ال

۲. معرفه به عَلَم (اسم خاص):

اسم های خاص یا «عَلَم» ذاتاً معرفه هستند و نیازی به «الـ» برای معرفه شدن ندارند. اسم علم شامل موارد زیر است:

• اسم اشخاص: مُحَمَّدٌ، فاطِمَةُ، عَلیٌّ، مَرْیَمُ، حُسَیْنٍ
• اسم شهرها و کشورها: إیرانُ، طِهْرانُ، قُدْسُ، مِصْرُ
• اسم مکان های جغرافیایی خاص (رودها، کوه ها و...): کارونُ، اَلْبُرْزُ، دِجْلَةُ

نکات مهم در تشخیص و ترجمه معرفه و نکره

مثال های بیشتر برای تشخیص معرفه و نکره

تمرین و سنجش

سوالات تمرین:

1 اسم های مشخص شده در جملات زیر را از نظر معرفه یا نکره بودن تعیین کنید و دلیل آن را ذکر کنید.

الف) قَرَأْتُ کِتاباً مُفیداً.
ب) الشَّمْسُ طالِعَةٌ.
ج) زَیْنَبُ تِلْمیذَةٌ فی مَدْرَسَةٍ قَریبَةٍ.
د) هٰؤلاءِ مُهَنْدِسونَ.
هـ) اللهُ عالِمٌ بِکُلِّ شَیءٍ.

2 اسم های نکرهٔ «قَلَمٌ»، «مَدینَةٌ» و «مُعَلِّمونَ» را معرفه به «الـ» کنید.

3 چرا کلمهٔ «مُحَمَّدٌ» معرفه است اما تنوین دارد?

4 جملهٔ «جاءَ طِفْلٌ. کانَ الطِّفْلُ باکِیاً.» را ترجمه کنید.

5 نوع کلمه «اَلَّذینَ» (معرفه یا نکره) چیست؟

پاسخنامه تمرین:

نکات کنکوری معرفه و نکره

نمونه سوالات امتحانی و کنکور

سوالات تستی:

سوالات تشریحی: