یعنی نسبت دادن حالات و رفتار انسانی به غیر انسان.
نکته 1: در پیدا کردن تشخیص به این نکته توجه داشته باشید که حیوانات و گیاهان نیز جزو اشیای بی جان محسوب شده و نسبت دادن حالات انسانی چون خنده و گریه به آنها نیز نوعی تشخیص است مانند: شب تاب می گرید، شقایق می خندد.
در عین حال بسیار مراقب باشید نسبت دادن حالاتی از حیوانات و گیاهان که قابل رخ دادن توسط آن ها می باشد و مشترک با انسان است را به اشتباه جان بخشی به حساب نیاورید؛ برای نمونه جملات روباه می دوید یا بید مجنون رشد می کند تشخیص نیستند چرا که دویدن روباه و رشد گیاه امری ممکن برای آنهاست.
نکته ۲: تمام تشخيص ها نوعی استعاره مکنیه هستند البته این قاعده را نیز در بسیاری موارد کنکور رعایت نمی کند.
نکته شکلاتی: هر گاه غیر انسانی مورد فطاب حروف ندای انسانی مانند ای ، یا و ... قرار بگیرد از آرایه تشخیص استفاده شده است.
ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز كان سوخته را جان شد و آواز نیامد
نکته شکلاتی: خداوند و شیطان در اینجا غیر انسان محسوب نمی شوند و نسبت دادن حالات انسانی به آنها یا مورد خطاب قرار دادنشان توسط حروف ندای انسانی تشخیص نیست.
در تمرین های زیر تشخیص ها را بیابید:
1- قضا گفت گیر و قدر گفت ده فلک گفت احسنت و مه گفت زه
۲- بر دوش زمان لحظه ها سنگین بود خورشید و زمین و آسمان غمگین بود
٣- ای دیو سپید پای در بند ای گنبد گیتی ای دماوند
۴- فلک باخت از سهم آن جنگ رنگ بود سهمگین جنگ شیر و پلنگ
۵- لاله سوی جویبار خرگه بیرون زده است خیمه آن سبز گون، خرگه این آتشین
۶- و حتی درختش، غارش، کوهش، هر صخره سنگش و سنگ ریزه اش آیات وحی را بر لب دارد