آموزش جامع لف و نشر

لف ها: نرگس (۱)، فتان (۲)، افسونگر (۳) (نرگس چشم معشوق است که فتنه می انگیزد و جادو می کند)
نشرها: دیوانه کند (۲)، صاحبِ (۱)، هنگامه (۳)
ارتباط: نرگس صاحب است (۱→۱)؛ فتان دیوانه می کند (۲→۲)؛ افسونگر هنگامه بر پا می کند (۳→۳).
نوع: لف و نشر مرتب.

لف ها: فرزند (۱)، زن (۲)
نشرها: خون (۱)، مغز (۲)
ارتباط: فرزند مانند خون برای انسان ضروری است (۱→۱)؛ زن مانند مغز (فکر و آرامش) است (۲→۲). (این یک برداشت است، برداشت های دیگر هم ممکن است).
نوع: لف و نشر مرتب.

لف ها: مار (۱)، مور (۲)
نشرها: بی دست و پا (۲)، زور (۱)
ارتباط: مار نیاز به زور دارد (۱→۲)؛ مور بی دست و پاست (۲→۱).
نوع: لف و نشر مشوش (نامرتب).

گزینه ج

تعریف دقیق لف و نشر، آوردن چند چیز (لف) و سپس آوردن توضیحات یا موارد مربوط به آن ها (نشر) به صورت مرتب یا مشوش است.

گزینه ب

لف ها در مصراع اول: افروختن (۱)، سوختن (۲)، جامه دریدن (۳).
نشرها در مصراع دوم: پروانه (۲)، شمع (۱)، گل (۳).
ارتباط: افروختن ← شمع (۱→۲)؛ سوختن ← پروانه (۲→۱)؛ جامه دریدن ← گل (۳→۳). چون ترتیب به هم خورده، لف و نشر مشوش است. (توجه کنید که در این بیت، نشرها اول آمده اند و لف ها دوم، که اشکالی ندارد).

گزینه ج

در گزینه «ج»: لف ۱: پشت، لف ۲: دل. نشر ۱: پیش (غم پیش داشتن، مربوط به پشت کردن)، نشر ۲: پاینده (غم پاینده داشتن، مربوط به دل). ارتباط: پشت (۱) ← پیش (۱)، دل (۲) ← پاینده (۲). لف و نشر مرتب است.
بررسی سایر گزینه ها:
الف) عقل (۱) / علم (۲) ← بینش (۱)/سواد (۲). مشوش (۱→۲, ۲→۱).
ب) نه ز حکمت (۱)/این نه ز آیین (۲) ← مصیبت (۱) / طرب (۲). مشوش (۱→۲, ۲→۱).
د) مفلس (۱) / غمگین (۲) ← پولش برود (۱) / دلش گشت تباه (۲). مرتب.

گزینه الف

همانطور که در مثال ها توضیح داده شد، این بیت دارای سه دسته لف و نشر (سلاح، کار، عضو بدن) است که همگی به صورت مرتب با هم ارتباط دارند (۱→۱→۱, ۲→۲→۲, ...). پس لف و نشر مرتب چندگانه است.

گزینه د

در گزینه «د»، هیچ دو دسته کلمه ای که به صورت لف و نشر با هم ارتباط داشته باشند، وجود ندارد. بیت در مورد بی طرفی در برابر شکارچی ظالم صحبت می کند.
بررسی سایر گزینه ها:
الف) سر (۱) /چشم (۲) / رخ (۳) / بالا (۴) ← خاک ره (۱) /سرمه (۲) / گلگون (۳) / صنوبر (۴). مرتب.
ب) محقق (۱) /دانشمند (۲) ← کتابی (۱) / چارپایی (۲). مشوش.
ج) دشمنت (۱) / دهنت (۲) ← مشت (۱) / گردن (۲). (زدن دشمن با مشت / برخاستن و زدن بر گردن او، یا زدن بر دهن مربوط به برخاستن؟ کمی مبهم است اما احتمال لف و نشر دارد).

لف و نشر آرایه ای است که در آن، گوینده ابتدا دو یا چند چیز را در بخشی از کلام می آورد (لف) و سپس در بخش دیگری، دو یا چند چیز مرتبط با آن ها را ذکر می کند (نشر).
انواع آن عبارتند از: ۱- لف و نشر مرتب (که در آن نشرها به ترتیب لف ها می آیند) ۲- لف و نشر مشوش (که ترتیب نشرها با لف ها یکی نیست).

لف ها: عمر (۱)، دولت (۲)
نشرها: چرخ (۲)، گیتی (۱)
ارتباط: عمر مربوط به گیتی (گذر عمر در دنیا) است (۱→۲)؛ دولت مربوط به چرخ (چرخ فلک و اقبال) است (۲→۱).
نوع: لف و نشر مشوش (نامرتب).

(پاسخ می تواند متفاوت باشد) نمونه:
«بر حدیثِ من و حُسنِ تو نیفزاید کس / حد همین است سخندانی و زیبایی را»
(لف۱: حدیث من ← نشر۱: سخندانی / لف۲: حسن تو ← نشر۲: زیبایی)

(پاسخ می تواند متفاوت باشد) نمونه:
«تا رفتنش ببینم و گفتنش بشنوم / از پای تا به سر همه سمع و بصر شدم»
(لف۱: رفتنش ← نشر۲: بصر / لف۲: گفتنش ← نشر۱: سمع)

ارزش هنری لف و نشر در ایجاد نظم فکری و انسجام بین اجزای کلام است. این آرایه با مرتبط ساختن مفاهیم مختلف، به زیبایی، ایجاز (خلاصه گویی) و قدرت اقناع سخن می افزاید. همچنین ذهن خواننده را برای کشف ارتباط بین لف ها و نشرها به تلاش و پویایی وا می دارد و از این طریق لذت ادبی ایجاد می کند.